රිට්ටා හා බුදු දහම

සංස්කාරක සටහන – මෙය රිටිගල ජයසේන විසින් සිය ජීවිතයට බෞද්ධ ඉගැන්වීම් හරහා ලැබුනු ආභාෂයන් විග්‍රහ කර ෆෙස්බුකියේ තැබූ කුඩා සටහනකි.

බුදුදහමේ එන “අනාත්ම” යන අදහස මෙහිදී රිටිගල විසින් අගය කර ඇති බව පෙනේ. එසේ වුවද, රිටිගල ජයසේන, මම දන්නා තරමින්, භෞතිකවාදී නැඹුරුවක් ඇති අයෙකි. භෞතිකවාදී අයෙකුට බුදුදහමේ එන “අනාත්ම” සංකල්පය පිලිගත හැක්කේ කෙසේදැයි යමෙක් මගෙන් ප්‍රශ්න කරනු ඇත. ඒ කෙසේද යත් මෙසේය. භෞතිකවාදය අනුව මොලයට අමතරව “සිත” යැයි හෝ “මනස” යැයි හදුන්වන යම්කිසි “දෙයක්” නැත. කොටින්ම කිව්වොත්, භෞතිකවාදයට අනුව මෙය “කය මිස සිත නැති” ලෝකයකි. මෙවැනි කය මිස සිත නැති වාතාවරණයක් තුල හා කය – එනම් – මොලය ඇතුළු කොටගත් ශරීර කොටස් – වෙනස්වන පරිසරයක් තුල, කය ඇතුලත නොවෙනස්ව පවතින භෞතික නොවන “ආත්මයක්” ගැන බොහෝ ආගම් වල ඉගැන්වේ. රිටිගල විසින් මෙම අදහස ප්‍ර්‍රතික්ෂේප කරයි. ඔහු එය ප්‍රතික්ෂේප කරන්නේ භෞතිකවාදී පදනමකිනි. භෞතිකවාදී පදනමකින් තොරව වෙනත් හේතු මත බුදුදහමින් ද “ආත්මය” යන අදහස ප්‍රතික්ෂේප කරයි. “මමෙක් නොමැතිවීම” බුදුදහමෙන් තමන් ලැබූ “ආභාෂයක්” ලෙස හදුන්වා දීමෙන් (මම සිතන හැටියට) රිටිගල බලාපොරොත්තු වන්නේ රිටිගලයානු දැක්මෙන්ද බුදුදහමෙන් ද “ආත්මයක්” ප්‍රතික්ෂේප කරන බව හුවා දැක්වීමයි. “ආත්මය ප්‍රතික්ෂේප කිරීම” මෙම ලෝකදැකමන් දෙකේම පොදු අංගයක් වුනද, එහි තිරය පිටුපස හේතු දැක්වීම් වෙනස්ය.

සංස්කාරක අටුවාව මෙලෙස අවසන් කරමි. මුල් ලිපිය ෆේස්බුකියේ පලව ඇත්තේ 2020 අප්‍රේල් 16 වන දිනය.

************************************************************************

පොඩි කාලෙ ඉඳන්ම රිචුවල් වැඩ නොදිරවීමේ අමාරුවකින් පෙලුනත්, නිරාගමික දේවාලයේ කපුවෙකු වන රිට්ටා කුඩා කල හැදී වැඩුනේ සිංහල බෞද්ධ පරිසරයක. බෞද්ධ චින්තනය නිසා මට ලැබුන නොලැබුන දේවල් මොනවාද කියල කෙනෙක් අහල තිබුන, බුදුන් දෙසූ දහම වැඩකටම නෑ කියල හිතනවද කියල තව කෙනෙක් අහල තිබුනා. මේකට ඉතාම කෙටි පිලිතුරක් වශයෙන් බෞද්ධ චින්තනය නිසා මට “ලැබුන” දේවල් විතරක් කෙටියෙන් කියන්නම්.

බෞද්ධ කතිකාවෙ එන තාක්ෂණික වචන මම එච්චර ප්‍රගුන කරල නැති නිසා සමහර දේවල් කියන්නෙ මගේ වචන වලින්. මේවාට කියන නිවැරදි තාක්ෂණික වචන මොනවද කියල හරියටම කියල මගේ වාක්‍ය නිවැරදි කරන්න පුලුවන් නම් හොඳයි. මොකද ඊලඟ වතාවකට මේවා ලියනකොට පාවිච්චි කරන්න පුලුවන්නේ. ඊලඟට මේ කියන්නෙ මගේ දැනුම හා අවබෝධයට සාපේක්ෂව. බුදු දහම ගැන කතා කරන්න ලයිසන් වෙනම අරගෙන ඉන්න පොල්මඃකාර උරුමක්කාර අය ගොඩක් ඉන්නවානෙ. ඒ අය මගේ අර්ථකතන වලට එකඟ වෙන එකක් නෑ. ඇත්තම කියනවා නම් “බුදු දහම” කියන තනිව අර්ථ දක්වන්න පුලුවන් වෙල් ඩිෆයින්ඩ් යමක් නෑ. ප්‍රධාන දාර්ශනික බෙදීම් කීපයක් තියෙනවා; සංස්කෘතීන් ගොඩක ඒ ඒ සංස්කෘතීන් වල කොහොමටත් තිබුන ඇදහිලි එක්ක බද්ධ වෙලා ස්ථාපිත වෙච්ච ආගමික සංස්ථා තියෙනවා; ඒ සංස්ථා ඇතුලෙත් තව කුඩා ගුරු කුල තියෙනවා.

බෞද්ධ ඉගැන්වීම් වල සිත ගැන කරන කතිකාව බොහොම ආකර්ශනීයයි. බාහිර සංඥා නිසා සිතිවිලි ඇතිවීම ඒවා නිසා සංකල්ප ඇතිවීම, සුඛමය සංකල්ප වලට ඇලීම, ඒ ඇලුනු දේ දිගටම අපේක්ෂා කිරීම වගේ ක්‍රමයකට අපේ සිත විස්තර කරල, ඔනෑම පුද්ගලයෙක් කියන්නෙ ඩ්‍රග් ඇඩික්ඩ් කෙනෙක් වගේ ඇබ්බැහියක් කියන පින්තූරය අපිට හදල දෙනවා. මේක සත්වයාගෙ පැවැත්ම පිලිබඳව ඩිප්‍රෙසිව් නමුත් ඇත්ත කතාවක්. (ජෛව පරිණාම වාදය හරහාත් ඔය වගේ පින්තූරයක් තමයි ඇඳෙන්නෙ). බුද්ධිමය ජීවීන් වශයෙන් හැබැයි අපිට පුලුවන් මේ අපිව ජීවන තරඟයේ හෙවත් රැට් රේස් එකේ එලවන මේ ‘සිතිවිලි’ දිහා පැත්තකට වෙලා බලල ඒ සිතිවිලි යම් තරමකට පාලනේ කරගන්න. අයිරොනිකලි, මේවා තියරිටිකලි දැනගත්ත කියල එච්චර ප්‍රයෝජනයක් නෑ. මොකද මේවා පිලිබඳ තියරි බුකියේ දේශනා කරන අයත් මේ තියරි වලින් නෙමෙයි දුවන්නෙ කියල පැහදිලියි. හැබැයි ඉතින් මේ විදිහේ ලෝක දැක්මක් තිබීම ජීවිතේට ප්‍රයෝජනයි.

බෞද්ධ දර්ශනයේ එන ආකර්ශනීයම සංකල්පය මට මීටර් උනෙ සෙල්ෆ් ප්‍රොක්ලේම්ට් නිරාගමිකයෙන් උනාට පස්සෙ. ඒක තමයි ‘සත්වයා’ (ජීවය) කියන්නෙ භෞතික ක්‍රියාවලියක් නිසා හටගන්නා කිසියම් ඉමර්ජන්ට් ෆිනොමෙනා එකක් මිසක්, එක් එක් සත්වයා හෝ පුද්ගලයා ඇසුරුකොට පවතින ‘ආත්මීය මදයක්’ නැහැ කියන කතාව. ඒ කියන්නෙ “මම” යනු හුදෙක් කිසියම් ක්‍රියාවලියක් මිසක් “මම” කියල සුවිෂේශී එසෙන්ස් එකක්, ආත්මීය මදයක් වගේ එකක් නෑ කියන එක. මේක වෙනත් කිසිම ආගමික ඉගැන්වීමක හමු නොවන යුනීක් කන්සෙප්ට් එකක්. ජීවය කියන්නෙ පටිච්ච සමුප්පන්න ක්‍රියාවලියක්, ඒ කියන්නෙ “මම” යනුවෙන් මම හඳුනාගන්නෙ සිතිවිලි පරම්පරාවකට වැඩි දෙයක් නෙමෙයි කියන එක; “මම” මගේය කියන මැරීගෙන ආර්ක්ෂා කරගත යුතු අමුතු බක්කක් නෑ කියන එක. අපූරුම දේ තමයි නූතන විද්‍යාව මගින් තැනෙන ලෝක දැක්ම සමග මේක සීයට සීයක් සමපාත වීම. හැබැයි මේ නූතන විද්‍යාව සමග බුද්ධාගම ගැලපීමෙ ව්‍යායාමය කරල කට්ටිය ඇදගෙන නාන නිසා, මම ඔය කතාව කියන්නෙ ගොඩක් පරිස්සමින් ඩිස්ක්ලේමර් ලෝඩ් එකක් එක්ක. නූතන විද්‍යාවෙ ලෝක දැක්ම සමග බෞද්ධ දර්ශනයයේ දාර්ශනික මදය ගැලපීම ඔතනින් ඉවරයි. එතනින් එහාට ගියාම තියෙන අනෙක් සංකල්ප නූතන විද්‍යාව එක්ක තියා තමන්ගේම බෞද්ධ ලෝක දැක්ම එක්ක වත් සංගත නොවන වැල් බයිලා ලෙස තමයි මගේ සීමිත දැනුමින් වැටහෙන්නෙ. දැන් ඔවා වැල් බයිලා කියන්නෙ මගේ ලෝක දැක්ම තුලින් බලල. මම වැල් බයිලා ලෙස නම් කරන සියල්ලම සංගතව පේන පරිදි තමන්ගෙ ලෝක දැක්ම එහෙට මෙහෙට අඹරලා සකසාගත්ත අය ඇති. හැබැයි තමන්ගෙ ලෝක දැක්ම එහෙම අඹරන්න ලේසි නෑ කියල මම දන්නවා. අර මම ලඟකදී කෙටි විචාරයක් ලියපු 1984 කතාවෙ වගේ “ඩබල් තින්ක්” එකක් අවශ්‍ය වෙනවා බෞද්ධ ඉගැන්වීම ඔක්කොම තමන්ගේ මනස තුල සංගත කරගන්න.

හරි ලොකු දාර්ශනික කතා අමතක කරල බෞද්ධ චින්තනයේ ප්‍රයෝගික පැත්ත බලමු. මට මොනවද බෞද්ධ චින්තනයෙන් ලැබුන දේ

.– මාරාන්තික ලෙස සුරැකිය යුතු ‘මමෙක්’ කියා එසෙන්ස් එකක් නැතිවීම නිසා ජීවිතය ගැන බොහොම ලිහිල්ව සරලව බලල ජීවිතය “බුරුලට අල්ලාගන්න” හුරුවක් ලැබිල තියෙනවා. අයිරොනිකලි, විද්‍යාවෙ ලෝක දැක්මෙනුත් මෙතැනටම එන්න පුලුවන්.

— මිනිසා කියන්නෙ සත්ව ලෝකයෙ තව සතෙක් මිසක්, ලෝකයෙ අයිතිකාරයා නොවේ කියන සංකල්පය නිසා, සත්ව ලෝකය දෙස උපේක්ෂාවෙන් බලන්න හුරු වෙලා තියෙනවා. අයිරොනිකලි නූතන විද්‍යාව හරහාත් මෙතෙන්ටම එන්න පුලුවන්.

— මමය මගේය කියල තදින් අල්ලා ගැනීම් හා එසෙ තදින් අල්ලාගත් දේ ඇසුරින් තමන්ගේ අනන්‍යතාව හා සතුට ව්‍යුත්පන්න කරගැනීම නිසා තමයි දුක ඇති වෙන්නෙ කියන එක. අපිට හැම දෙයක්ම අතාරින්න බෑ. නමුත් අවශ්‍ය අවමය අල්ලා ගන්න පුලුවන්. අල්ලාගෙන තියෙන දේත් බුරුලට අල්ලාගන්න පුලුවන්. බේසිකලි සිංහලෙන් කියනවාන්ම “ට්‍රැවල් ලයිට් ඉන් දිස් ජර්නි ඔෆ් ලයිෆ්.”

— වෙනස්වීම කියයන්නෙ ලෝක ස්වභාවය. ඒ ස්වභාවය තමන්ට ඔනේ කරන තැන නතර කරල තියාගන්න බෑ. ඒ හින්ද වෙනස් වීම් සමග උනත් තමන්ගෙ සතුට පුලුවන් තරම් හොඳින් පවත්වාගැනීම සඳහා ඒ ස්වභාවය ගැන එලඹ සිටි සිහියෙන් දැනුවත්ව සිටීම. තමන්ට කොන්ට්‍රෝල් එකක් නැති වෙනස් වීම් උපේක්ෂාවෙන් බාර ගැනීම.

දැන් සමහරු (විශේෂයෙන්ම නිර්-ආගමික කඳවුරේ අය) කියන්න ඉඩ තියෙනවා ඔය සමහර දේවල් නිකන්ම කොමන් සෙන්ස් නේද. ඔවා තේරුම් ගන්න ලොකු ආගමික ඉගැන්වීම ඔනෑද කියල. හැබැයි ඔය ‘කොමන්ස් සෙන්ස්’ එක ලෝකයෙ එච්චර කොමන් නැති බව අපි පිලිගන්න ඔනේ. කොමස් සෙන්ස් උනත් සංවිධිත ඉගැන්වීමක් ලෙස ආවෙ නැත්තම් එච්චර කොමන් වෙන්නෙ නෑ.

ඔන්න ඔවා තමයි රිටිගලට බෞද්ධ චින්තනයෙන් ලැබුන දේවල්. දැන් ඕවා මට ලැබුන කියල මම නිවී සැනසුන සන්තෝෂමත් පුද්ගලයෙක්ද? අනේ නෑ මම එහෙම නිවී සැනසුන කෙනෙක් නෙමෙයි. පෞද්ගලික ජීවිතය මේවා ඇසුරෙන් හැඩගස්වා ගැනිම කොහොම වෙනත් මට බුකියේ මේවා ගැන පොරටෝක් ඉෂූ කිරීම සාර්ථකව කරන්න පුලුවන්.

‘සදාචාරය’ සාපෙක්ෂද නිරපේක්ෂද?

සංස්කාරක සටහන:- රිටිගල ජයසේන විසින් ඉතා මෑතකදී පලකෙරුණු මෙම ලිපිය තුල රිටිගල සිය සදාචාරය පිළිබද නියමය හෙවත් “එතිකල් තියරි එක” පැහැදිලි කරනු ලබයි. දාර්ශනිකයින් සදාචාරය ගැන කතාකරන විට සදාචාරයේ සාප‌ේක්ෂ නිරපේක්ෂ බව ගැන කතාකරයි. “සදාචාරය සාපේක්ෂයි” යනුවෙන් අදහස් වෙන්නේ හරි වැරැද්ද පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට හෝ සංස්කෘතියෙන් සංස්කෘතියට වෙනස් වෙනවාය යන අදහසයි. හරි වැරැද්ද සම්බන්ධයෙන් සියලු දෙනාටම සියලු සංස්කෘති වලටම පිලිගත හැකි “පොදු නිර්නායක” තියනවාය යන අදහස උඩ ගොඩනැගුන සදාචාර තියරි “නිරපේක්ෂ සදාචාර තියරි” වශයෙන් හැදින්වේ.

මෙම සටහන තුල ස්ථානයක රිටිගල විසින් “සදාචාරය අනිවාර්යෙන්ම සාපේක්ෂයි” යනුවෙන් සදහන් කලද, රිටිගලගේ සදාචාර තියරිය නිරපේක්ෂ ආරක් ගනී. රිටිගල විසින් සදාචාරය “පවතින සමාජ ආකෘතිය හා එහි සමබරතාවය” හා බැදෙන බව පැවසීමෙන් මේ බව පැහැදිලි වේ. නිරපේක්ෂ සදාචාර තියරි වලින් හොද හා නරක වෙන් කර හදුනාගැනීමට යම් කිසි “රෙසපි එකක්” ලබා දෙනු ලැබේ. රිටිගල ද මෙම ලිපිය තුල හොද නරක වෙන්කරන්න “නිර්නායකයක්” හෙවත් “රෙසපි එකක්” ලබාදේ. සමස්ථ සමාජයේ සතුට හා එබැවින් “මගේ සතුට” මැක්සිමයිස් කරගැනීම පිණිස යම් ක්‍රියාවක් ඉවහල් වේ නම් එය “හොද” ක්‍රියාවක්ය යන්න ඒ රෙසපි එකයි. එබැවින් දැනට උද්ගත නොවුන “ක්ලෝනකරණය හරිද වැරදිද” වැනි සදාචාර ගැටලුද මේ රෙසපි යන ඇප්ලයි කිරීමෙන් විසදිය හැකි බව රිටිගලගේ මතය බව මට හැගේ. ඔහුගේ සදාචාර තියරිය “නිරපේක්ෂ ආරක්” ගනී යැයි මා සදහන් කලේ එබැවිනි.

සාපේක්ෂ සදාචාර තියරි වල රෙසපි වල ස්වභාවය මේ ආකාරය: “ආගමික පොතේ තියෙන්නෙ මොනවද බලන්න ඔ්නි”….”අපේ සංස්කෘතියට ගැලපෙනවද බලන්න ඔ්නි” යනාදී වශයෙනි. නමුත්, මේ ආකාරයේ රෙසපි හරහා “අලුත් සදාචාර ගැටලු” විසදිය නොහැක. උදාහරණ ලෙස, සංස්කෘති හා ආගම් හටගත් කාල වල හෝ ආගමික ග්‍රන්ථ ලියැවුණු කාල වල “ක්ලෝනකරණයේ තාක්ෂණය” දියුණුව නොතිබුණ බැවින් එහි හරි වැරැද්ද ගැන අදහසක් ආගම් තුල හෝ සංස්කෘති තුල නැත. එබැවින්, සදාචාරය සම්බන්ධ “සාපේක්ෂ රෙසපි” වලට වඩා මෙම ලිපිය තුල රිටිගල ඉදිරිපත් කරන “නිරපේක්ෂ රෙසපි” එක බලවත්ය.

යුක්ලිඩීය ඡ්‍යාමිතියේ යම් යම් axioms ඇත්තේ යම් සේද රිටිගලගේ සදාචාර තියරියේ එන “සතුට වැඩිකිරීම” යන කාරණය ඔහු ගන්නේ axiom එකක් වශයෙනි. එබැවින්, එහි සත්‍ය-අසත්‍යභාවය ගැන රිටිගල එතරම් වද නොවනු ඇතැයි යන්න මගේ හැගීමයි.

සංස්කාරක සටහන මෙතනින් අවසන්ය. පහතින් ඇත්තේ සදාචාරය ගැන රිටිගලයානු දැක්මයි. කිවයුතු තවත් දෙයක් නම් රිටිගල කපු මහතාගේ ධර්මයේ මා ඉදිරිපත් කල මෙකී exegesis එකට රිටිගල ජයසේන ඇතැම් විට එකග නොවනු ඇත. එලෙස එකග නොවන්නේ නම් ඔහු එය කමෙන්ට් හරහා පැහැදිලි කරනු ඇත. ඒ පැහැදිලි කිරීම් හා මෙම සංස්කාරක සටහන් අතර පරස්පර බවක් පෙනුනොත් ඒ ගැන නිරාගමික දේවලයේ රිටිගල ජයසේනගෙන් විමසීම මැනවි. මන්දයත්, සංස්කාරක වශයෙන් මා කලේ රිටි ධර්මයේ exegesis එකක් පමණක් බැවිනි.

************************************************************************

මේක බොහොම ජනප්‍රිය බෝරින් දාර්ශනික සංවාදයක්.

සදාචාරය හා ආචාර ධර්ම කිව්වහම මේ මොකක් ගැනද කතා කරන්නෙ කියල පොඩි ප්‍රශ්නයක් එනවා නම් සිංහලෙන් කිව්වොත් මේ කතා කරන්නෙ මෝරෑලිටි හා එතික්ස් ගැන.

‘සදාචාරය’ සාපෙක්ෂද නිරපේක්ෂද? ඔය සංවාදයට මම හේතූන් කිහිපයක් නිසාම කැමති නෑ. කැමති නැති පලමු හේතුව තමයි ඔය ප්‍රශ්නය ඔය විදිහට ඇහුවාම ඒක අනවශ්‍ය ලෙස ආයෙත් ප්‍රමූල ධර්ම වෙත නැවත ගොස්, මුල ඉඳලාම සංවාද කරන්න වෙන තැනකට අරන් යන්න ඇතැම් පාර්ශව වලට දොර හැර දීමක් වීම. මම මේ මාතෘකාව සම්බදව නොයෙකුත් දෙනා සමග නොයෙකුත් ආකාරයේ සංවාද බර ගානක් කරල තියෙනවා. නමුත් අවාසනාවකට වගේ කමෙන්ට් පරම්පරාගතව එන ඒ ධර්ම කොටස්, නෝට් ආරූඪ කිරීමට තාමත් මම අසමත් වෙලා තියෙන නිසා මේ ගැන ඇතිවන සංවාදයකදී ලින්කුවක් ලෙස තනි නෝට් එකක් ලබාදී ඒ සංවාදයෙන් අයින් වීමට හැකියාවක් තාමත් නෑ. මේ සංවාදයට මම අකමැති අනික් හේතුව ඔන්න ඕක.

සදාචාරය පිලිබඳ කතාව එන්නෙම “සමූහයක්” සම්බන්ධ කාරනා නිසා. සමුහයේ අනෙක් අය අරභයා තමුන් කෙසේ හැසිරිය යුතුද කියන ගැටලුවට දෙන පිලිතුරු වලට තමයි සදාචාරය කියන්නෙ. කීපදෙනෙක් එකට ජීවත් වීම වඩා පහසුයි කියලා තීරණය කළහම, ඒ සමූහය අතර සම්බන්ධතා හැඩගැහෙන විදිහක් තියෙනවා. තනියම ඉඳීම වෙනුවට සමූහයක් විදිහට ඉන්න නම්, ඒ අය අතර, ඒ අරමුණ වෙනුවෙන් ‘හොඳ දේවල්’ සහ ‘නරක දේවල්’ ගැන යම් එකඟතා මාලාවක් ඕනෑ වෙනවා. තනියම ජීවත්වීම, සමූහයක් එක්ක ඉන්න එකට වඩා අමාරැ වෙනකොට, මේ ‘මිණුම් දඬු’ වැඩි හරියක් කැමැත්තෙන් වගේම අකමැත්තෙන් වුණත් බාර ගන්න වෙනවා. එහෙම නැත්නම් සමූහයක් එක්ක ඉන්න බැහැ.

සමාජයේ පොදු සුබ සිද්ධිය සඳහා අපිට යුතුකම් හා වගකීම් තියෙනවා වගේ එකක් සදාචාර නිර්වචනයේ මුලට දාගත්තහම එන අවුල තමයි “අපි මොන එහෙකටද අනුන් ගැන හිතන්න ඔනෑ?” කියන ෆන්ඩමෙන්ටල් ප්‍රශ්නය අහන්න සිද්දවෙන එක. ඔය ෆන්ඩමෙන්ටල් ප්‍රශ්නයට ආගමික පුද්ගලයන්ට උත්තරයක් තියෙනවා. ඒ අය විස්වාස කරනවා ස්වභාවික යුක්තියක් පිලිබඳව. මේක දෙවියන් වහන්සෙ හෝ කර්මය වගේ නොයෙකුත් ආකෘතීන් වලින් ආවාට අන්තිම ඔවුන් විශ්වාශ කරන්නෙ තමුන් කරපු ‘වැරදි’ වලට පොලියත් එක්කම රිටර්න් එක හම්බුවෙන ස්වාභාවික යුක්ති ධර්මයක් පිලිබඳව. ඒ හින්දා පවතින සදාචාරය රැකීම ඔවුන් කරන්නෙ පෞද්ගලික විඳ වීමකට ඇති බිය නිසා. මේක තාර්කිකයිනෙ. එහෙම ස්වාභාවික යුක්තියක් තියෙනවානම් එහෙම ජීවත් වෙන්න ඔනෑනෙ. නමුත් එහෙම ස්වභාවික යුක්තියක් ගැන විශ්වාශයක් නැති නිරාගමික පුද්ගලයන් ගෙ සදාචාරයෙ පදනම මොකක්ද?

කෙටියෙන් කියන්න ගියාමත් මේකෙ නොයෙකුත් හිල් හිටිනවා. කමක් නෑ ඔන්න ඔහේ කියල දානවා. සදාචාරයේ ආකෘතිය පිලිබඳ රිටිගලගේ විග්‍රහය “ඉතාම කෙටියෙන්” (කෙටියෙන් කිව්වටම මේක එහෙම කෙටියෙන් ලියන්න බෑ) ගත්තොත් මෙහෙමයි:

නිරපේක්ෂ සදාචාරය කියන්නෙ “thou shall not kill” හෝ “පාණාතිපාතා වේරමණී” වගේ කිසිම සන්දර්භයකින් තොරව ඔහේ පුනරුච්චරනය කරන මන්ත්‍රයන් නම්. සදාචාරය කියන්නෙ එහෙම කන්ටෙස්ට් එකක් නැතුව රකින්න පුලුවන් වෘතයන් නෙමෙයි කියන එකට ඔනෑම කෙනෙක් එකඟවෙයි මම හිතන්නෙ. මොකද ඔය මන්ත්‍රය ජප කරන අයත් අන්තිමේදී මිනී මරනවා. ඒක ආත්මාරක්ෂාවට වෙන්න පුලුවන්, යුද්ධකදි වෙන්න පුලුවන්, නීත්‍යානුකූලා මරණ දන්ඩනය වගේ තැනකදි වෙන්න පුලුවන්. නමුත් කන්ටෙක්ස්ට් එක අනුව මිනීමැරීම කියන්නෙ ජස්ටිෆයි කරන්න පුලුවන් දෙයක් බවට පත්විය හැකි දෙයක්.

සදාචාරය අනිවාරයෙන්ම සාපේක්ෂයි. නමුත් වැදගත් කතාව ඒක සාපේක්ෂද නැද්ද යන්න නෙමෙයි. මොකකටද සාපේක්ෂ විය යුත්තේ කියල එකඟතාවයකට පැමිණීම.

සදාචාරය කියන්නෙ උපකරණයක්. ඒ කියන්නෙ ඊලඟට අහන්න ඔනේ ප්‍රශ්නෙ “මොකක් වෙනුවෙන් සදාචාරය කියල දෙයක් තිබිය යුත්තේ” කියන එක.

හරිම සිම්පල්! “සදාචාරය” පවතින සමාජ ආකෘතියේ පැවැත්ම, හා එහි සමබරතාවය අරමුණු කරගෙන පැවතිය යුත්තක්!

අපිට ඉතාම ප්‍රබලව එකඟවිය හැකි සදාචාරයන් ක්‍රමයෙන් ඒ සමාජය තුල නීතීන් බවට පත්වෙනවා. ඒ වගේම නීතීන් බවට පත් නොවූවත් ආචාර ධර්ම ලෙස පවතින් සදාචාර අංගයනුත් සමාජයක පැවත්මට අත්‍යාවශයි.

එබැවින් මගේ නිර්වචනය අනුව ‘සදාචාරය’ අප විසින් පවත්වාගැනීමට එකඟවූ පොදු සමාජයේ ආකෘතියට සාපෙක්ෂයි. විශ්වීය සදාචාර හරයන් තියෙන්න පුලුවන්, නමුත් එහෙම තියෙන්න නම් විශ්වීය සමාජ ආකෘතියකුත් තියෙන්නෙ ඔනේ. ලෝකය පුරාම සමාජ ආකෘතිය සම්මත ආකෘතියකට අභිසාරි වෙනකොට සදාචාර්ය හරයනුත් අභිසාරී වෙනවා හා එසේ විය යුතුයි. නැත්නම් වෙන්නෙ පවතින සමාජ ආකෘතියට ගැලපෙන්නෙ නැති හරයන් නිසා සමාජය වියවුලට පත්වීම.

පොදු සමාජයේ ආකෘතියෙන් බැහැරව තම තමන්ගෙ පෞද්ගලික හෝ කුඩා කන්ඩායම් ලෙස පවත්වාගන්නා හර පද්ධති වලට සාපේක්ෂ, පෞද්ගලික සදාචාරය නිර්ණායක ගැන නිරන්තර සංවාදයක් හෝ විවාදයක් ඇතිවීම හොඳ දෙයක්. මේ සංවාදයෙ අතුරු පල ලෙස පවතින පොදු සදාචාරය පද්ධතිය වඩා හොඳ තැනකට යන්න හෝ බිඳ වැටෙන්න පුලුවන්. පවතින ක්‍රමය අවුල් නම් එය බිඳවැටීම අවුලක් නෙමෙයි.

සදාචාරයේ සාපේක්ෂ බව ගැන මීට වඩා තව අමුතුවෙන් කියන්නට යමක් නෑ. එය හැමවිටම පවතින සමාජයේ ආකෘතියට සාපේක්ෂයි. නමුත් ඊට වඩා සංකීර්ණ ප්‍රශ්නයක් මෙතැනින් මතුවෙනවා. එනම් “පවතින සමාජයේ ආකෘතිය කෙබඳු විය යුතුද?” කියන එක.

සමාජයේ ආකෘතිය සකස් විය යුත්තේ ඒ තුල ජීවත්වන තනි තනි පුද්ගලයන්ගේ සතුට පවත්වාගැනීමටය කියන එක තමයි මගේ නිර්වචනය. වෙනත් වචන වලින් කිව්වොත් සමාජය පැවතිය යුත්තේ “මගේ සතුට වෙනුවෙන්”. මේක බොහෝම ආර්ත්මාර්ථකාමී නිර්වචනයක් වගේ පේනවද? නෑ “මගේ සතුට” තමයි අපිට ප්‍රමූල ධර්ම වලින් නිර්වචනය කරන්න පුලුවන් එකම දේ. ඇත්තටම කිව්වොත් මේකට නිර්වචන අනවශ්‍යයි.

මිනිසා කියන්නෙ කොටියා හෝ කිඹුලා වගේ තනිව තනිව පවතින්න පුලුවන් සතෙක් නෙමෙයිනෙ. මිනිසා කියන්නෙ වෘකයා වගේ සමාජමය සත්වයෙක්. කන්ඩායමකින් තොරව පැවත්මක් ඌට නෑ. ඒ නිසා “මගේ” සතුට සෙවීමේ ව්‍යායාමය ‘ගේම්-තියරි’ (game theory) එක අනුව ‘අපේ සමස්ත සතුටේ එකතුව’ සෙවීමේ ව්‍යායාමය බවට ඉබේම පත්වෙනවා. දැන් සමාජයේ ඉන්නෙ කවුරුත් විශේෂ නෑනෙ. එතකොට හැමෝම ‘මගේ සතුට’ හොයන කොට ඒක ඉබේම ‘අපේ සතුට’ කිය පොදු නිර්වචනය කරා යොමුවෙනවා.. එතකොට ඉබේම ‘මගේ සතුටට’ සීමාවන් පැනවෙනවා. නමුත් වැදගත් දේ තමයි එම සීමාවන් පැනවෙන්නෙ ප්‍රායෝගික හේතූන් නිසා වීම. ප්‍රායෝගික නොවන හේතුවන් නිසා “මගේ සතුටට” අනවශ්‍ය සීමා දාගන්න ඔනේ නෑ.

අවසාන සමාලෝචනය මෙහෙමයි.

*මගේ සතුට වෙනුවෙන් සමාජය පැවතිය යුතුය.

*ගේම් තියරිය අනුව මගේ පෞද්ගලික සතුට උපරිම කරගත හැකි සමාජ ආකෘතිය සොයාගත යුතුය. (බොහෝවිට මේ ආකෘතිය ගතික ආකෘතියක්. ස්ථිතික විසඳුමක් හෝ යුටෝපියානු අවසන් සැකැස්මක් නෑ.)

* අන්න ඒ සමාජයේ පැවැත්ම තහවුරු කිරීමට සදාචාරය පැවතිය යුතුය.

අවසාන සමාලෝචනය කලාට පස්සෙ ආයෙ අවසන් සමාලෝචනය ගැන සමාලෝචනය මෙහෙමයි..

“මගේ සතුට උපරිම කිරීමට සමත් සමාජ ආකෘතිය සොයාගත යුතුය, මගේ සතුට වෙනුවෙන් ඒ සමාජය පැවතිය යුතුය” කියන එක තමයි හැමෝම සිතිය යුතු. හැමෝම එහෙම හිතනව නම් හා මැටි වැඩ නොකර ඇත්තටම තමන්ගෙ සතුට දීර්ඝ කාලීනව පවත්වාගන්න පුලුවන් සමාජ ආකෘතිය ගේම්-තියරිය භාවිතයෙන් හොයාගන්නවා කියන අරමුණ තමයි හැමෝටම තිබිය යුත්තේ. උදාහරණයක් ලෙස යාලුවො දෙන්නෙක් කැලේක අතර මං වෙලා අමාරුවෙන් පාර හොයාගෙන දවස් ගානක් තිස්සෙ හාමතෙ කැලේ මැද්දෙන් එනවා කියමු. මින් එක්කෙනෙක්ගෙ බැක් පැක් එකේ ලොකු චොකලට් එකක් තියෙනවා හා අනෙක් පුද්ගලයා ඒක තියෙන බව දන්නවා කියමු. චොකලට් එක තියෙන කෙනා මම නම් “මගේ සතුට උපරිම වන” විදිහ මේ චොකලට් එක හොරෙන්ම තනියෙන් කෑමද නැත්නම් අනෙකා සමග බෙදාගෙන කෑමද? ඔන්න ඔය වගේ අවස්ථාවල අපි rules of thumb විදිහට පාවිච්චි කරන ඇතැම් සදාචාර මූලධර්මයන් ‘පොදු යහපත’, වගේ දේවල් වෙනුවෙන් පවතිනවා වගේ පෙනුනාට ඇත්තටම ඒවා අන්තිමට පෞද්ගලික යහපත වෙනුවෙන් එකඟවූ දේවල් නේද? මේ ආත්මාර්ථකාමයේ බයි-ප්‍රඩක්ට් එකක් විදිහට තමයි ඔය කලින් කිව්ව යුතුකම් වගකීම් සහිත පරාර්ථකාමය මතුවෙන්නෙ. මිනිසාගෙ ආත්මාර්ථකාමය පවතින්නෙ තියෙන්නෙ කුඩා ඉඩක පොඩි වෙලාවක විතරයි. දිගුකාලීන පැවත්ම ගැන හිතුවහම කරන්න පුලුවන් ආත්මාර්ථකාමීම වැඩේ තමයි පරාර්ථකාමී වෙන එක.

“උපත” යනු කුමක්ද?

සංස්කාරක සටහන:- ” ‘උපත’ යනු කුමක්ද? ” යනුවෙන් හදුන්වා තිබුණද මෙය රිටිගල ජයසේනයන් විසින් ජෝතිෂ්‍ය පිළිබදව ලියන ලද ලිපියකි. මෙය ලියැවී ඇත්තේ 2015 වර්ෂයේය.

************************************************************************

“උපත” යනු සංසර්ගයද, සංසේචනයද, “මොකද පරක්කු” යැයි මව් කල්පනා කල අවස්තාවද, කලලයේ ස්නායු පද්ධතිය වැඩ කරන්නට පටන් ගැනීමද, කලලයේ හෘද ස්පන්දනය පටන් ගැනීමද, පලමු ස්කෑන් එකෙන් ගර්භය නැරඹූ අවස්තාවද, මව් කුසින් ඔලුව එලියට ආ අවස්ථාවද, මව් කුසින් කකුල එලියට ආ අවස්ථාවද, දරුවා පලමු හුස්ම ගත් අවස්තාවද, දරුවා අඬන්නට පටන්ගත් අවස්තාවද, නො එසේ නම ප්‍රසූතියේ වැඩ කටයුතු අවසන් කොට අත පිසදමාගත් නර්ස් නෝනා වේලාව බලා සටහන් කල අවස්තාවද යන උභතෝකෝටික, කෙස් පැලෙන විවාදයක් බුකිය තුල පැන නැගුන බැවින් මේ සටහන තබමි.

ඔය කතාකරන්නේ වේලාපත්කඩය සෑදීමට උපන් වේලාව හොයාගැනීම ගැනනම්, ඒ ගැන ඔච්චර කෙස් පැලෙන තර්ක අවශ්‍ය නැත. උපන් වේලාව නම් ප්‍රසූතියේ (ස්වාභාවික හෝ සිසේරියන්) වැඩකයුතු අවසන්ව අත පිහදාගත් නර්ස් නෝනා තමන් කසාද බැඳපු මුල් කාලයේ උපන්දිනයට සැමියා විසින් තෑගි දුන් ලාබ අත් ඔරලෝසුවේ හෝ ප්‍රසූති කාමරයේ බිත්තියේ ගසා ඇති පොට්ට ඔරලෝසුවෙන් බලා කොල කෑල්ලක ලියා දෙන වෙලාවායි. දෛවෝපගත ලෙස මේ වෙලාව ඔබේ අනාගතයට බලපානු ඇත. නර්ස් නෝනාට වේලාව වැරදුනි නම් එයත් ඔබගේ දෛවය අනුව සිදුවූ දෙයකි. කලින්ම කේන්දරය බලා සිසේරියන් කොට වෙලාවට එලියට ගත්තෙ නම් එයත් දෛවෝපගතය. දෛවය සිසේරියන් කරලාවත් වෙනස් කල නොහැක. හැම දොන්, සිමන්, ටොම්, ඩික් සහ හැරීලාගෙ ලමයාම ඔය ආකාරයට කලින් යොදාගත් වේලාවක එලියට ගත නොහැක. ඉන්පසු ඔබ කේන්දරය බලවාගැනීමට යන දෛවඥයා කියන දේ අනුව (එක එක දෛවඥයා කියනනේ එක එක දේය) වැඩ කොට ලැබෙන පල විපාකද දෛවෝපගතය. ඔබට කේන්දරය බැලීමට යන්න හිතෙන්නේද, නොහිතෙන්නේද, යන්නේ මොකා ගාවටදැයි තීරනය වන්නේද දෛවයට අනුවය.

කෝකටත් කියා ලමයින් උපන් වෙලාව නර්ස්ගෙන් අසා සටහන් කර ගත්තද මේ වෙන තුරු මොනම කාරනකටවත් කේන්දරයක් නොහැදූ හා නොබැලූ, ලමයින්ට දෙන නම්ද ගර්භනි වෙන්නත් පෙරම තීරනය කල මා සහ මගේ බිරිඳ වැනි අයටද එසේ කිරීමට හිතෙන්නේ ද දෛවය අනුවය. බැරි වෙලා හරි අනාගතයේ ඔය කේන්දර ටික හදවා බලවා ජ්‍යෝතිෂකරුවා කියන යමක් ඇසීමට හෝ එසේ අසා වැඩකිරීමට (කුමන හෝ අවාසනාවක් නිසා) අපි හෝ අපේ පවුලේ යමෙක් තීරනය කලොත් එසේ වන්නේද දෛවය අනුවය.

කොටින්ම කියනවා නම් මේ දොරමඩලාව බලා මින්පසු උපන් වේලාව යනු කලලයේ පලමු හෘද ස්පන්දනය සිදුවූ වෙලාවම යැයි තීරනකොට ලංකාවේම දෙමව්පියන් ඒ ආකාරයට කේන්දරය සෑදීමට තීරණය කලහොත් ඒක වෙන්නේද මුලු ලංකාවෙම දෛවය අනුවය (රටකටත් කේන්දරයක් තියනවලු හොඳේ?).

මොකා මොනවා කිව්වත්, තව අවුරුදු මිලියනකින් පසු බ්‍රහස්පතිගේ චන්ද්‍රයන් මත ජනාවාස තනන මිනිස් පරපුරත් උපන් වේලාව අනුව කේන්දර හදනු ඇත. ඒ කේන්දර වල පොඩි වෙනසකට ඇත්තේ. කොටුවල ලොකුවටම ඉන්නේ අයියෝ, යුරෝපා, ගැනිමේඩ් හා කැලිස්ටෝ වීමයි. (Io, Europa, Ganymede and Callisto)

මෙහෙම වෙන්නේ නැතැයිද, පෘථිවියෙන් බැහැර ජනාවාස තැනීමට තරම් දියුනු තත්වයකට එලැඹෙන මිනිස් ශිස්ථාචාරය ජ්‍යොතිෂය වැනි මිත්‍යා අත් හැර දමනු ඇතැයි පවසන, නූතන විද්‍යාවෙන් ඔලුව කුරුවල් කර ගත් ඇත්තතන්ට පහත කරුනු ටික මතක් කර දෙන්නට කැමතියි.

මීට අවුරුදු දහස් ගනකට පෙරද මිනිස් ශිස්ථාචාරයන් විසින් අහසේ තරු රටා වලට සාපේක්ෂව ග්‍රහයන් ගමන් ගන්නා සංකීර්න පථයන් හා එම කාල රටා සෑහෙන තරම් නිවැරදිව හඳුනා ගෙන තිබුනා. පොඩි පරහකට තිබුනේ ගණිතය දියුනු වුනත් දිනක් තුල කාලය හරියටම මැනීමෙ ක්‍රම දියුනු වී තිබුනේ නැහැ. “ඉර මුදුන් වෙන්න පොඩ්ඩකට කලින්”, “ඉර අවරට ගිහින් හෝරාවකට විතර පස්සෙ” වැනි දල අදහසක් පමනක් පමනි සාමාන්‍ය ජනතාවට තිබුනේ. “ඇතුල් පැත්ත පිට පැත්ත නොදන්නා, කිතුල් පිත්ත උඩ පියවර මැන්නා.” පිරුළ අහල තියෙනවද? මේ පිරුල හැදුනේ මෙහෙමයි. ඉස්සර කාලෙ ලංකාවෙ තමන්ගේ බිරිඳ ලමයා බිහිකරපු ආරංචිය වින්නඹු අම්මා ගෙයින් එලියට ඇවිල්ල කිව්වහම, ලමයින්ගෙ පියා කරන්නේ (දවල් නම්) තමන්ගේ හෙවනැල්ලේ දිග පියවර කීයක්ද කියල මැනල තියාගන්න එක (රෑ නම් කලේ මොකක්ද කියල අහන්න නම් එපා. දන්නේ නෑ). මේ ලංකාවෙ “හිරු තැටිය” හොඳේ? මෙ පියවර ගාන “ගණිතයා” හෙවත් නක්ෂත්‍ර කරුවාට කිව්වහම මනුස්සය වේලාව ගනන් බලලා වේලාපත්කඩය හදල දෙනවා. බයි ද වේ, අර පිරුළ හැදිල තියෙන්නේ රා මදින්න කිතුල් ගහකට නැගල හිටපු පොරකගෙ බිරිඳට ලමය හම්බුවුනු ආරංචිය ලැබිල, ගහ උඩ ඉඳන්ම වෙලාව මනින්න ගිහිල්ල වෙච්ච අකරතැබ්බයක් සම්බන්දව.

දැන් ඔය කිතුල් පිත්ත උඩ පියවර මැනපු කාලෙ ඉඳන්, ඉලෙක්ට්‍රොනික ඔරලෝසු වලින් අන්තිම තප්පරේට වෙලාව මනින කාලෙ වෙනකන් ලෝකය කොච්චර වෙනස් උනාද? ඒ උනාට ජ්‍යෝතිෂයට බිස්නස් අඩුවක් තියෙනවද? නෑ නේ. ඒ වගේ තමයි බ්‍රහස්පතිගෙ චන්ද්‍රයන් ජනාවාස කරන කාලෙ වෙන කොටත්.

ග්‍රහයන්ගේ සාපේක්ෂ චලිතය වගු ගත කරල ගණන් බැලීම සම්පූර්නයෙන්ම ගණිතමය වැඩක්. වැඩේ සංකීර්ණයි තමයි. මේ රටා එකක්වත් රේඛීය සමීකරන වලට ෆිට් වෙන්නෙ නෑ. හැබැයි සංකීර්න උනාට සම්පූර්ණයෙන් ගණිතමයයි. ඉස්සර කාලෙ නක්ෂත්‍ර කරුවාට “ගණිතයා” කීව්වෙ ඒකයි. (බරණ ගණිතයා ගැන අහල ඇතිනෙ).

දැන් මේ ග්‍රහ චලිතය කියන ගණිතමය වැඩෙ හා ඒ රටා අනුව මිනිස්සුන්ගේ දෛවය තීරනය වෙනවා කියන “අහසට වැටකොලු” වගේ කතාව කොහෙන් ආවද කියල නම් දන්නෙ නෑ. මෙන්න මේ වගේ දෙයක් තමයි උනේ කියල මම පොඩි කාලෙ හිතාගෙන හිටියා. දැන් ඔය කියපු අතීත ගණිතයන්ට කියන්න පුලුවන් නේ අසුවල් දවසේ අසුවල් වේලාවට සූර්ය ග්‍රහනයක් වෙනවා කියල. ගමේ මිනිස්සු මේ කතාව මුලින් විස්වාස නොකරන්න ඇති. ගණිතයාට හිනා වෙන්නත් ඇති. හැබැයි කියපු වෙලාවට වැඩේ උනාම ගමේ මිනිස්සු හොඳටම බයවෙන්න ඇති. “අනේ ගණිතයෝ, ඔය වගේ කියන්න පුලුවන්ද ඊලඟ කන්නෙත් නියඟෙට පාලු වෙයිද නැද්ද කියල” කියල ඇහුවහම ගණිතයා කියන්න ඇති “ඔව් බොල, ඒ විතරක් නෙමෙයි තා මැරෙන දවස කියන්නත් පුලුවන්” කියල. ඔන්න ඔහොම තමා ඕක පටන් ගන්න ඇත්තෙ කියල තමයි පොඩි කාලෙ නොදන්න කමට මට හිතුනේ.

හැබැයි පොඩි කාලෙ මම දැනගෙන හිටියේ නැහැ, පරීක්ෂන, නිරීක්ෂන, හා නිගමන හරහා මිසක් වෙනත් ක්‍රම වලට දැනුම නිර්මාණය කරන්න පුලුවන් කියල. ජ්‍යෝතිෂ කට්ටිය පරීක්ෂන, සංගනන, දත්ත පරීක්ෂාවන් කරන්න නැහැ කියල අපි දන්නවනෙ. ඒ හින්ද මම හිතන් හිටිය ඕක අලි බොරුවක් කියල. ලොකු වෙලා නලින් ද සිල්වා ඇදුරු තුමා කියල දුන්නට පස්සෙ තමා දැනගත්තෙ, “උද්ගමනය” හරහා පමනක් දැනුම ගොඩ නැගීම බටහිර ක්‍රමයක්ය; අපේ ක්‍රමය අනුව ප්‍රත්‍යක්ෂ හෙවත් මනසේ ඉබේම පහලවන දැනුම් කියල දේකුත් ඕකට එකතු කරනවා කියල.

දැන් ඔය ප්‍රත්‍යක්ෂ කියන ඒව එන්නෙ මෙහෙමයි. අපේ “ගණිතයා” හැන්දෑවෙ රා කට්ටක් එහෙම ගහල හාන්සි පුටුවෙ වාඩි වෙලා කකුල උඩ තියාගෙන කල්පනා කරන කොට එක පාරටම හිතෙනවා “අඩේ, මම මෙහෙම වේලි වේලි හිටියට, මගේ මස්සිනාට යන යන තැන ගෑනු පරාණයක් සෙට් වෙනවානේ. මොකද අප්පා ඒ…. හරි හරි මිනිහගෙ කේන්දරේ අසුවල් ග්‍රහය අසුවල් තැන තියෙන නිසා තමයි ඒ” අන්න ප්‍රත්‍යක්ෂයෙන් පහල වූ අලුත් දැනුමක්. සුරා සූදු දුම් පානයෙන් වැලකිලා හත් දවසක් පේ වෙලා, නාථ දෙවියන් ආරූඪ වෙච්ච ගෑනු කෙනෙක් ගෙන් අහල උනත් ප්‍රත්‍යක්ෂ දැනුම් ලබා ගන්න පුලුවන්. ඔන්න ඔහොමයි කතාව.

දැන් ඉස්සර කාලෙ කේන්දරේ නොතිබිච්ච අලුත් ග්‍රහ වස්තු කේන්දරේට ආවට පස්සෙ ඒ ග්‍රහ වස්තු වලින් වෙන අපල උපද්‍රව හොයාගන්නෙ ප්‍රත්‍යක්ෂයෙන්. අන්න ඒ විදිහට ඉස්සරහට පහලවන “ගණිතයො” හොයා ගනීවි බ්‍රහස්පතිගේ චන්ද්‍රයාමත ඇති ජනාවාසයක ජීවත් වන කෙනෙකුගේ ගැනිමේඩ් (Ganymede) අටේ ඉඳීම නිසා විවාහය කල් යන්නෙ කොහොමද කියල.

ආගම මගින් සදාචාරය විකෘති කිරීම

සංස්කාරක සටහන:- මෙය රිටිගල ජයසේන විසින් 2013 වසරේ රචිත ලියමනකි. සදාචාරය යන ගැඹුරුවූත් පුළුල්වූත් විෂය පථය “පින්” හෙවත් “පරලොවට ලකුණු” රැස්කිරීම වැනි නොගැඹුරු වපසරියකට ලඝුකිරීම මෙහි විවේචනයට ලක් වේ. ලිපිය අවසානයේ අමුණා ඇත්තේ රිටිගල ජයසේන විසින් මුල් ලිපියට සපයන ලද ඌණපූර්ණයකි.

************************************************************************

මිනිසා තුල ස්වාභාවිකවම සදාචාරය පිළිබදව කිසියම් “ඉවක්” ඇත. අසරණ වූ පුද්ගලයෙකුට හෝ සතෙකුට පිහිටවීමට අපි නිතැතින්ම පෙලඹෙන්නේ එබැවිනි. එමෙන්ම, කිසිම ආගමික ඉගැන්වීමකට අනුගත නොවුන ද, ශිෂ්ඨාචාරගත නූතන සමාජය “තම වගකීම නොවැරදිම ඉටුකිරීම”, “එකිනෙකාට උදව් කිරීම”, “රාජකාරිය පැහැර නොහැරීම”, “බලපවත්වන නීතියට පිටින් නොයාම” වැනි ගුණාංග සිය හර පද්ධතියට එකතු කරගෙන ඇත. නූතනත්වය තුළ ජීවත් වන මිනිසුන් ඉහත කී ගුණාංග සිය හරයන් තුලට දැඩිසේ ඇතුලුකරගෙන ඇත්නම් සදාචාරමත් සමාජයක් ඒ ගුණාංග හරහා පමණක් වුවත් පවත්වාගෙන යා හැකි ය.

කෙසේ වුවත් ආගම් හරහා කෙරෙන බියවැද්දිම් නොමැතිව හරි වැරද්ද තෝරා බේරා ගත නොහැකි පිරිසක් ද මේ සමාජයේ අපත් සමග ජීවත් වන බැවින්, ඔවුන් “හීලෑ” කරගැනීම සඳහා ආගමක සහාය නූතන ශිෂ්ඨාචාරයට ද අවශ්‍ය බවට යමෙකුට තර්ක කල හැක.

වර්තමානයේ ආයතනගත ආගම් විසින් තමන් මානව සදාචාරයේ හිමිකරුවන් බවට උදම් ඇනුවද, සැබෑ තත්ත්වය වනාහී, ආතර් සී ක්ලා(ර්)ක් ද පැවසූ පරිදි, මානව ඉතිහාසයේ ලොකුම ඛේදවාචකය වනුයේ ආයතනගත ආගම් විසින් සදාචාරය පැහැර ගැනීම ය (Greatest tragedy in human civilization is hijacking of morality by religion). මෙම කාරණය සම්බන්දයෙන් නොයෙකුත් මත පලවී ඇත. විවාද පැන නැගී ඇත. එහෙත් සැබෑ ජීවිතයෙන්ම උදාහරණයක් ලබාදීම මේ සියලු තර්ක විතර්ක වලට වඩා සුදුසු බව සිතමි.

මිනිසා තුළ ස්වභාවිකවම පැන නගින සදාචාරය සම්බන්ධ සංකල්ප අකා මකා දමා ආගම් තුළින් මතුවන සදාචාර විකෘතීන්ගෙන් ඒවා ප්‍රතිස්ථාපනය වීම මානව වර්ගයාගේ පැවැත්මට අහිතකර ලෙස බලපායි. ලෝකයේ ප්‍රධාන ආගම්, විශේෂයෙන්ම ඒබ්‍රහමික ආගම්, මෙවැනි විකෘතීන් අටෝ රාශියක් ආයතනගත කොට ඇත. ඒ පිලිබඳව කතා කිරීමට රිච්ඩ් ඩෝකින්ස්, සෑම් හැරිස්, ඩැනියෙල් ඩෙනාට්, ක්‍රිස්ටෝපර් හිචන්ස් වැනි උගතුන් විසින් පොත් සිය ගානක් ලියා ඇති බැවින් මා වැන්නෙකුට අලුතින් කීමට දෙයක් නැත. කෙසේ වුවත්, ඔවුන්ගේ විෂය පථයට අසු නො වූ, මෑතකදි (එනම් පසුගිය සියවස තුල) ඒබ්‍රහමීකරණයට ලක් වූ ආගමක් වන ලාංකික බුද්ධාගම මගින් ආයතනගත කරමින් පවත්නා විකෘතීන් නිසා ශ්‍රී ලාංකීය සමාජයට සිදුවෙමින් පවතින විනාශය දෑසින් දකින්නෙකු ලෙස යමක් පවසමි.

පහතින් දැක්වෙන දෙබස වනාහී මෙරට කිසියම් රජයේ රෝහලක කිසියම් වාට්ටුවක වෛද්‍යවරුන්ගේ කාමරයේ දී සිදු වූවකි. මෙය ප්‍රබන්ධයක් නොව සැබෑ සංවාදයක් බැවින් මේ සංවාදයේ සැබෑවටම යෙදුන පුද්ගලයන් මේ සටහන ඇස ගැසුනහොත් මා කව්දැයි හඳුනාගැනීම වැලක්වීම සඳහා පමණක් සංවාදයේ ඇතැම් කොටස් පමණක් තරමක් වෙනස් කළෙමි.

වෛද්‍යවරිය-1: නංගී අපි මේ වීක්-එන්ඩ් එකේ, <අහවල්> අසපුවට යනවා දානයක් දෙන්න. ඔයාටත් එන්න පුලුවන් පිනක් දහමක් කරගන්න.

වෛද්‍යවරිය-2: අපෝ බෑ අක්කා. අක්කලා යන්න මට මේ වීක්-එන්ඩ් එකෙ දාගත්ත වැඩ ගොඩක් තියනවා.

වෛද්‍යවරිය-1: ඔයා නම් පිනට දහමට හරිම කම්මැලියි නේද? ඔයාගෙ හොඳට කියන්නෙ නංගි. මැරෙන දවසක ගෙනියන්න පිනක් දහමක් කරගෙන තියෙන්න ඔනේ නේද? ඔයාට හැමදාම “වැඩ වැඩ”. ඔහොම සල්ලි පොදි ගහල විතරක් හරියන්නෙ නෑ.

වෛද්‍යවරිය-2: (සිනාසෙමින්) සල්ලි පොදි ගහන්න නෙමෙයි, මේ වීක්-එන්ඩ් එකේ මම පොරොන්දු උනා මගේ ගෙදර වැඩ කරන කෙනාගෙ පුතාගෙ ඇහේ ප්‍රශ්නෙ බලවලා දෙනවා කියලා. කන්සල්ටන්ට් සර්ගෙ චැනල් සෙන්ට(ර්) එකට ගෙනිහිල්ලා පෙන්නලා. ඒ ගොල්ලො තනියම ගියොත් සල්ලි ගන්නවනෙ. අනික ඒ ගොල්ලො බස් එකේ ගියොත් ගොඩක් වෙලා යනවා. ඇහැට දූවිලි වදින්නත් හොඳ නැහැ.

වෛද්‍යවරිය-1: ඒ උනාට ඉතින් ඔයා යන තැනකට අරගෙන යන්න පිනක් නම් කරගෙන්නෙ නෑ කවදාවත්. ඔයා දන්නවද, මම ගිය අවුරුද්දෙ ලක්ෂ තුනක් වියදම් කරල රුවන්වැලිසෑය වටේටම පලඳවන්න පුලුවන් බෞද්ධ කොඩියක් හදවලා පූජා කලා. මම කවද හරි මැරෙන මොහොතක මතක් කරගන්නෙ ඔය කොඩිය රුවන්වැලිසෑයට පලඳවලා තිබුන දර්ශනය. මම ආයෙ සුගතියක උපදින්න ඒ පින හොඳටම ප්‍රමානවත් කියල එදා ඇවීල්ල උන්නු <අහවල්> හාමුදුරුවොත් කිව්ව.

වෛද්‍යවරිය-2: මටනම් මැරෙන වෙලාවෙ මතක් කරගන්න මම කරපු හොඳ වැඩ ගොඩක් තියෙනවා. එකක් කියන්නද අක්කට දැනගන්න?

වෛද්‍යවරිය-1: කියන්නකො.

වෛද්‍යවරිය-2: අක්කට මතකද මාස ගානකට උඩ දි අක්කගෙ පොඩි පුතාගෙ උපන්දිනේට ගෙදර පිරිතක් තියෙනවා කියල අන්තිම මොහොතෙ නිවාඩු දාලා නයිට් ශිෆ්ට් එකක මාරු කරගත්ත. එදා නයිට් එකට ආවෙ මම. ඊට පස්සෙ උදේ ශිෆ්ට් එකටත් ඉඳලා මම ඕෆ් වෙලා යන්න අක්කා එනකන් බලාගෙන හිටියා ඊලඟ ශිෆ්ට් එකට එන්නෙ ඔයා නිසා. ඔයාගෙ පුතාගෙ උපන්දින පාටියක් කොහේ හරි හොටෙල් එකක තියෙන නිසා ඔයා එහෙ ගිහිල්ල නිසා එන්න පරක්කු වෙනවා කියල මට කෝල් එකක් දුන්නා. මම අඩුගානෙ උදේටත් කාල නෙමෙයි හිටියෙ. ඒත් මම ඔයා එනකන් වෝඩ් එක බැලුවා. ඔය අතරෙ ලෙඩෙක්ට අමාරු වෙලා රිසස්සිටේට් කරන්න උනා. පස්සෙ ලෙඩාව ට්‍රාන්ස්ෆර් කරන්න උනා කලම්බු ජෙනරල් එකට. මම හාමතේම ඇම්බියුලන්ස් එකේ කොලඹ ගියා ලෙඩා එක්ක යන්න වෙන කවුරුත් හිටියෙ නැති හින්ද. මම ආපහු එනකොට රෑ වෙලා. පහුවදා වැඩට ආවහම ඒ ලෙඩාගෙ නෑයො ඇවිල්ල හිටියා. පුදුම දුප්පත් අහිංසක මිනිස්සු. ඒ මිනිස්සුන්ට කොලඹ යන්න බස් එකට සල්ලිවත් අතේ නැහැ. මම රුපියල් දාහක් දුන්නා අවශ්‍ය කරන දේවල් අරගෙන කොලඹ ගිහිල්ල එන්න කියල. අක්ක වගේ මම ප්‍රයිවෙට් ප්‍රැක්ටිස් කරන්නෙ නැති නිසා, ලාබ බෙහෙත් තියෙද්දි රෙප්ලාගේ ගනන් බෙහෙත් ලෙඩ්ඩුන්ට ලියන්නෙ නැති නිසා, ක්ලිනික් එන්නෙ නැතුව පීපී එකට යන්නෙ නැති නිසා ලක්ෂ ගණන් වියදම් කරන්න නම් සල්ලි අතේ නෑ. හැබැයි මැරෙන මොහොත ගැන හිතල බයවෙන්න තරම් හේතුවකුත් මට නැහැ.

ආගම් මගින් ඔලුවට දමන සදාචාර විකෘතීන් නොතිබුනා නම් වෛද්‍යවරිය-1 ගේ සමාජ ජීවිතය කෙසේ සකස් වේවිද? බෞද්ධ පල්ලියේ “විකිනීමට ඇති පින්” මිල දී ගෙන ඊලඟ ආත්මය ගොඩ දැමීමට මේ ආත්මයේ යුතුකම් පැහැර හරිමින් වෙහෙසෙන ඇය, ඊලඟ ආත්මයේ නොව ලැබූ ජීවිතයේ යුතුකම් හා වගකීම් නොපිරිහෙලා ඉටු කරන වෛද්‍යවරිය-2 චරිතය කියවාගන්නවත් අසමත් වන්නෙ මන්ද?

************************************************************************

සැබෑ ලෙසම මානව සදාචාරය කලමනාකරනය කිරීමේ හා සැබෑ සදාචාරය සිය ජීවන මග කොටගත් අනුගාමිකයන් පිරිසක් බිහිකිරීමට ආගමික ආයතන කැපවී ඇත්නම්, එම ඵලදායී ආයතන පවත්වාගැනීම සඳහා ද්‍රව්‍යමය ආධාර කරන පුද්ගලයන් මාගේ පැසසුමට බඳුන් වෙනවා පමනක් නොව, මාගේ බදු මුදල්ද එවැනි කටයුත්තකට යොදා ගැනීම මට කිසිම ප්‍රශ්නයක් ඇති නොකරයි. එවැනි අර්ථයකින් යමෙකු ආයතනයට “දාන”, “ආධාර”, “පූජා” ලබාදීමේ කිසිම ගැටලුවක් මට නම් නැත. ඇත්තටම කිවහොත්, යහපත් සාමකාමී සමාජයක් තැනීමෙ කර්තව්‍යයට ආගමික සංස්ථා සැබෑවටම කැපවී ඇත්නම්, නිර්-ආගමික අපිට අපේ වැඩක් බලාගෙන පැත්තකට වී සිටිය හැක.

උදාහරණයක් ලෙස කිවහොත් මාගේ බදු මුදල් වලින් ‘මානසික රෝහල්’, ‘සිර ගෙවල්’, ‘ආබාධිත පුද්ගලයට පහසුකම්’, ‘මත්ද්‍රව්‍ය වලට ඇබ්බැහිවූවන් පුනරුත්ථාපනය’ ආදී කටයුතු වලට මුදල් වෙන් කිරීම මට ප්‍රශ්නයක් නොවෙනවා පමනක් නොව. මාගෙ බදු මුදල් එවැනි කටයුතු වලට යොදා ගන්නෙ නම් හා එවා අදාල කර්තව්‍යයට නිවැරදිම හා ඵලදායී ලෙස යොදා ගැනීම මාගේ සතුටට හේතුවෙ. මේ කිසිම ආයතනයකින් පෞද්ගලිකව සේවය ලබාගැනීමේ බලාපොරොතුවක් නැත. එසේ නොවේවා යන්න මගේ පැතුමයි. නමුත් එම සේවාවන් අවශ්‍ය පුද්ගලයන් සමාජයේ සිටින බවද, ඔවුන්ට එම සේවාවන් නොලැබී යාම මුලු සමාජයටම අහිතකර ලෙස බලපාන බවද මා දනිමි.

ආගමික ආයතන සම්බන්ධයෙන්ද තර්කය එයමැයි. නිර්-ආගමික මට පෞද්ගලිකව මේ ආගමික ආයතන වලින් සේවා ලබාගැනීමත අදහසක් නැති නමුදු, සේවා අවශ්‍ය අයට ඒවා සැපයීම වැදගත් බව දනිමි.

නිර්-ආගමික අප ආගමික සංස්ථා සමග බද්ධ වෛරයකින් පෙලෙන්නේ යැයි උපකල්පනය කිරීම වැරදිය. අපට මල පනින්නේ, ආගම බලෙන් අපේ ඇඟේ ගැසීමට ඒමෙන් නොනැවතී, සමාජයේ සදාචාර සෝදාපාලුව නැවත්වීමට කිසිදු ක්‍රියාමාර්ගයක් නොගන්නා ආගමික ආයතන, වෙනත් ප්‍රයෝජනවත් කටයුත්තකට යොදාගත හැකි සම්පත් නිකරුනේ කාබාසිනියා කරනු දකින විටය.

(රිටිගල ජයසේන) අප්‍රසිද්ධ බුකී සටහන් – 1

සංස්කාරක සටහන:- ඇඳුම සම්බන්ධයෙන් වූ සංවාදයකදී රිටිගල ජයසේන දැක්වූ අදහස් කිහිපයකි. මේ අදහස් මෙම බ්ලොග් අඩවියට අදාල වන්නේ ආගම් මගින් ද ඇතැම් ඇඳුම් වර්ග එහි අනුගාමිකයින් මත (ඇතැම් විට අනුගාමියින්ගෙන්ම එහාට ගොස් සමස්ථ සමාජය මත) පටවන වත්මන් සන්ධර්භය නිසාය. මේ 2014 නොවැම්බර් ලියැවුණු අදහස් වෙයි.

************************************************************************

වෙනත් ත්‍රෙඩ් එකක දාපු කමෙන්ටුවක්:

ලොකු තර්ක වලට යන්න කලින් අපි මුලින්ම කල්පනා කරන්න ඔනේ අපි ඇඳුම් අඳින්නෙ මොකටද කියල. ඇඳුම් අඳින්නෙ අපේ ශරීරය අනෙක් මිනිස්සුන්ගේ ඇස් වලින් ඈත් කරල තියාගන්න (හෙවත් විලි වසා ගැනීමට) පමණක් නොවේ නේ. ඒක ඇඳුම් වලින් ගන්නා එක කාර්යයක් පමණයි. (ඒක එකම කාර්යය නම්, කාටත් හොඳම ඇඳුම තමයි වලලු කර දක්වා දිග ගෝනියක් අරගෙන, ඇස් දෙක ගාව හිල් දෙකක් හදල ඔලුවෙ නවා ගැනීම) ඊට අමතරව තමන් යෙදෙන්නට බලාපොරොත්තුවන කාර්යය, බාහිර පරිසර තත්වය/ කාලගුණය, සමග ගැටීමට සුදුසුම ආවරණය තෝරා ගැනීම, අනෙක් පුද්ගලයන්ගේ ඇසට ප්‍රියමනාප වීම, ඔවුන් සමග සංන්නිවේදනය, සිය අනන්‍යතාව ප්‍රකාශ කිරීම ආදී ගොඩක් දේවල් එක්ක තමයි යම් සංස්කෘතියක ජනප්‍රිය වෙන ඇඳුම තීරණය වෙන්නෙ. කිසියම් සංස්කෘතියක් ලොකුම බර යොදන්නෙ ගෑනුන්ගෙ සිරුර හංගලා තියාගන්න එකට නම් ඒ සංස්කෘතියෙ ගැහැනු ඇඳුම ගෝනියක් අරගෙන ඇස් දෙක ගාව හිල් දෙකක් හදල ඔලුවෙ නවා ගැනීමට සමාන වීම අරුමයක් නෙමෙයි. සංස්කෘතික හේතූන් නිසා තමන් දැනටමත් හුරුපුරුදු යම් ඇඳුමක් වෙනස් සංස්කෘතික වටපිටාවක උනත් දිගටම ඇඳීම කාටවත් ලොකු ප්‍රශ්නයක් වෙන්න ඔනේ නෑ. තමන්ගේ හුරුපුරුදු විලාසිතා වලින් තමන්ගේ තමන්ගේ අනන්‍යතාවයත් ප්‍රකාශ වෙන නිසා තමන් පදිංචි වූ අලුත් ස්ථානයේ කාලගුණ තත්වය අනුව ඒ ඇඳුම ඇඳීම් ලොකු අපහසුවක් නැත්නම් කවුරුත් තමන් කැමති තමන්ට හුරු පුරුදු ඇඳුම තමයි අඳින්නෙ. නමුත් මේකෙ යම් යම් ප්‍රායෝගික සීමා තියෙනවා. මේ සීමාවනුත් ඉක්මව ගියොත් නම් විහිලුවක් වෙනවා වගේම අන් අයට කරදරයක්, අපහසුවක්, eyesore එකක් වෙන්න පුලුවන්.

හිතන්න අපි බොහොම මහන්සිවෙලා නගර අලංකරන කටයුතු වලට වියදම් කරලා, මල් පැලකරල, වතුර මල් දාලා, තණකොල පිලිවෙලකට කපල තියෙන පාක් එකක මැද්දෙන් කලු ගෝනියක් ඔලුවෙ නවාගත්තු මිනිස් පරාණ එහෙම මෙහෙ යනවා. මේක ඉන්ග්‍රීසියෙන් කියනවා නම් eyesore එකක්. මෙතැන පොදු අවකාශය පොයිසන් වීමක් වෙනවා. මිනිස්සු අතරෙ සුහද හිනාවල් කතාබහ හුවමාරු වෙන්න ඔනේ වටපිටාවක් වෙනුවට මෙහෙම පුද්ගලයන් නිකුත් කරන්නෙ ඊට සම්පූණ ප්‍රතිවිරුද්ධ පනිවුඩයක්. මෙක සමාජයක ඉදිරිගමනට බාධාවක්. ඔය කියන ස්ථායෙ නිරුවතින් එහෙ මෙහෙ යාමයි, මේ වගේ ඇඳුමක් ඇඳගෙන යාමෙයි අතරෙ ලොකු වෙනසක් නෑ. දෙකෙන්ම වෙන්නෙ එතැන පවත්වාගන්න හදන වටපිටාව අනවශ්‍ය ලෙස අවුල් වීම.

************************************************************************

මෙතැන තියෙන්නෙ වියුක්ත තර්කයක් නෙමෙයි ප්‍රායෝගික බව පිලිබඳ ප්‍රශ්නයක්. ඇඟේ නූල පටක් වත් නැතුව යාම හා මුලු ඇඟම වහගෙන යාම අතරෙ කිසියම් ප්‍රායෝගික නමුත් සබ්ජෙක්ටිව් තැනක් හොයාගන්න පුලුවන්නේ. මේ තැන තීරනය වෙන්නෙ බොහෝවිට පවතින තත්ව මත. පවතින සංස්කෘතිය කියන්නෙ නිකන් ඉබේ කිසිම හේතුවක් නැතුව ඇතිවෙච්ච එකක් නෙමෙයිනෙ. පවතින තත්වයන් එක්ක ප්‍රායෝගිකව අනුගත වෙනකොට ඒක සමහරවිට පවතින සංස්කෘතිය සමග අනුගත වීමට සමපාත වෙයි. එහෙම වීම හෝ නොවීම ප්‍රශ්නයක් කරගත යුතු නෑ.

************************************************************************

කීප දෙනෙක්ම මම ඉදිරිපත් කරල තියෙන අදහස “ප්‍රධාන ප්‍රවාහයේ සංස්කෘතියට අනුගත වෙන්න කියල තමයි මේ තියෙන්නෙ” කියල අර්ථකතනය කරගේන “අද කපන්නම් ඌරාගෙ මාලු ඌරා උඩම තියල” වගේ ගේමකට සෙට් වේගන යන බව පේනවා.  කිසියම් සංස්කෘතියකටම අනුගත වෙනවා කියන්නෙ “මේක මෙහෙම තමයි යකෝ, මේක වෙනස් කරන්න දෙන්නෙ නෑ” වගේ අධිපතිවාදී අදහසකට තර්කයකින් තොරවම අනුගත වෙලා කටයි *කයි වහගෙන ඉඳීම නෙමෙයි නේද? මේක මෙහෙම වෙන්න ඔනේ මේ මේ හේතු නිසාය කියල පිලිගන්න පුලුවන් සාධාරන හේතු නැත්තම් එතැන කිසිම සංවාදයක් නෑ නේ.

මෙතන මම කරන්න හැදුවෙ නූතන සමාජය තුල ඒ සමාජයේ සමබරතාව ආරක්ෂා කිරීම සඳහා මොන වගේ සම්මුතීන් තියෙන්න ඔනේද කියන මාතෘකාවට අදහසක් ඉරිදිපත් කිරීමක් විතරයි. මේක මම අර උඩ කිව්වා වගේ වැඩිහිටියෙකු ලෙස සැලකීමෙ වයස 21 විය යුතුය කිව්වා වගේ අදහසක්. කාට හරි හිතෙනවා නම් නෑ එක 18 වෙන්න ඔනේ කියල අපිට ඒ ගැන සංවාදයක් කරන්න පුලුවන්. කවුරු හරි මගෙන් අහනවා නම් “ඇයි එහෙම සීමාවක් තියෙන්නෙ ඔනේ?” කියන ඒ ගැන නම් කතා කරන්න මට කැමැත්තක් නෑ. ඒක බොහොම වෙහෙසකර කතාවක්. ඒ ගැන එකඟත්වයක් නැත්තම් අපි ඇග්‍රී ටු ඩිස් ඇග්‍රී වෙලා නිකා ඉම්මු.

ශබ්ද දූෂණය හා ආගමික ස්ථාන

සංස්කාරක සටහන: – මෙය රිටිගල ජයසේනගේ පැරණි ලිපියක් වන අතර මෙය ලියැවුණු කාල වකවානුව ගැන මට නිශ්චිත අදහසක් නැත. ඇතැම් විට, මේ මාතෘකාව සම්බන්ධව රිටිගලගේ අදහස් දැන් වෙනස්ව තිබෙනවා වන්නට ද පුලුවනිි. ලිපියේ මා ලබාගත්තේ “සෙකියුලර් ශ්‍රී ලංකා” ව්‍යාපාරයෙන් වන අතර එම වෙබ් අඩවිය තුල “Noise pollution by religious bodies” යනුවෙන් ඉංග්‍රීසියෙන් ලිපිය හදුන්වා තිබිණි. ඉහත සදහන් “ශබ්ද දූෂණය හා ආගමික ස්ථාන” යන තේමාව මගේ නිර්මාණයකි.

************************************************************************

මෙ දවස්වල කඨින පිංකම් නිසා ළඟ පාත පන්සල් තුනකින් ලවුඩ්ස්පීකර් බණ අසන්නට ලැබේ. ඉස්සර මේ ශබ්දයට මට මල පැන්නත්, දැන් උපෙක්ෂා සහගතව ඇහෙන බණ අසන්නට පුරුදුවී ඇත. ළඟ පාත කිව්වට මෙයින් පන්සල් දෙකක් ඇත්තේ කිලොමීටරයක් පමණදුරකිනි. නමුත් මෙවා කඳු උඩ පිහිටා ඇති නිසා ලවුඩ්ස්පීකර් ශබ්දය දුරට ඇසේ.

ලවුඩ්ස්පීකර් ශබ්දයට මල පනින කාලයේ, (මීට අවුරුදු කීපයකට උඩදී) ශබ්දය පිළිබඳ ගතහැකි හරි ක්‍රියා මාර්ගයක් තිබුණේ නැත. පොලීසියට පැමිණිලි කළවිට, පැමිලිල්ල විභාගකළ පොලිස් පරීක්ෂක තුමා මට උපහාසයෙන් කියාසිටියේ “මහත්මයාට බණ/පිරිත් අජීර්නයක් තිබුණාට පොලීසියට කල හැකි දෙයක් නැත” කියාය. ඔහු තවදුරටත් කියා සිටියේ “මෙය බෞද්ධ රටක් බැවින් පන්සල් වලට ආගමික වතාවත් රිසි පරිදි කිරීමට අයිතියක් ඇති” බවය. කරබා ගෙන සමහර දවස් වලදී රෑ එළි වෙන තුරු එකදිගට ඇසෙන ශබ්දය ඉවසා වදාරනු මිස වෙන කල හැකි දෙයක් ඒ කාලයෙ තිබුණේ නැත.

මීට අවුරුදු දෙක තුනකට උඩදී, පරිසර අමාත්‍යංශයෙන් ශබ්දවිකාශන යන්ත්‍ර සම්බන්ධව නව නීතිය ගෙන ආ මොහොතේ මම පස්වනක් ප්‍රීතියෙන් පිනා ගියෙමි. දැන්වත් කනක් ඇහිල නිවී සැනසින්ලේ නිවාඩු දවසෙ ගෙදර හිටිය හැකි යයි සිතුවෙමි. නමුත් මෙම ප්‍රීතිය පැවතුනේ ඉතා කෙටිකලකි. ලංකාවේ නීති තිබුණාට ඒවා ක්‍රියාත්මක වන්නෙ ඒ ඒ පොලීසි වල නිලධාරි මහතුන්ගේ රුචි අරුචි කම් හා නීතියක් ක්‍රියාත්මක කිරීමට “ඉහළින්” කෙතරම් බලපෑමක් “පහළට” එල්ලවේ දැයි යන්න මත බව මම අවබෝධ කොට ගතිමි.

පංසල් ශබ්ද විකාශන යන්ත්‍රයට කොතරම් ඇබ්බහි වී ඇතිද යත්, ඔවුන්ගෙ ආගමික කටයුතු කිරීමට දැන් මෙම මෙවලම නැතුවම බැරිය. බටහිර සංස්කෘතියට අපේ තරුණ පරපුර ඇබ්බැහිවීම කොතරම් භයානකදැයි පුන පුනා පැවසීමට පවා අපේ හාමුදුරුවරුන්ට මෙම “බටහිර විද්‍යාවෙන්” තනා ඇති මෙවලම නැතුව බැරිය. එබැවින් ශබ්ද විකාශන නීතිය පනවා මාස ගණනක ඇවෑමෙන්, සියලු පංසල්/පල්ලි තම පරණ පුරුදු ශබ්ද රටාවටම ආපසු පැමිණ ඇත. මේවාට විරුද්ධ වීමට නම් නඩු මාර්ග වලට අවතීර්ණ වීමට සිදුවී ඇත. සාමාන්‍ය පැමිණිල්ලකින් පොලීසිය කිසිවක් නොකරයි. පැමිණිල්ල ලියාගන්නා රාළහාමිගේ ආගම අනුවද ගන්නා ක්‍රියාමාර්ග වෙනස් වේ. නිකන් ඇඟ රිද්දා ගැනීමට නොහැකි නිසා සහ “අනේ ඔයා මේ නැති ප්‍රශ්න හදා ගන්නෙ නැතුව ඉන්න” යන මගේ බිරිඳගේ අවවාදයට ගරු කිරීමක් ලෙස දැන් මම ඇහෙන බණක්/පිරිතක්/කවියක් අසාගෙන ගෙදරට වී සිටිමි. මා අවට ඇති පංසල් එකක්වත් ශබ්ද විකාශන යන්ත්‍ර සඳහා බලපත්‍ර ගෙන නොමැති බවත්, ඒ වාගෙම රෑ 12.00 පසු එළිවෙන තෙක් “සර්වරාත්‍රික” ශබ්ද කිරීමට බලපත්‍ර දැන් නොදෙන බවත් හොඳින් ම දනිමි.

මීට අවුරුදු 5 කට උඩදී පංසල්/පල්ලි වලට තිබුණේ අසල්වාසීන්ගේ වෙනස් අවශ්‍යතා වලට ගරු කරමින්, අනුන්ට හිරිහැරයක් නොවනසේ තමන්ගෙ කටයුතු කිරීමේ නොහැකියාව පිළිබඳ සදාචාරාත්මක අඩුවක් පමණි. ඒ එම කාලයෙ මේ සම්බන්ධ හරි නීතියක් නොතිබුණ නිසාය. දැන් එම සදාචාරාත්මක අඩුවට අමතරව, රටේ නීතිය අමු අමුවෙ උල්ලංඝනය කරන ස්ථාන බවට පංසල්/පල්ලි පත්ව ඇත.

වැදීමේ අපේ උරුමය

සංස්කාරක සටහන:- මෙය 2013 වර්ෂයේදී රිටිගල ජයසේන විසින් සිය පෞද්ගලික අත්දැකීමක් ඇසුරෙන් ලියූ ලිපියකි. මෙම ලිපිය මුල්වරට ෆේස්බුක් අඩවියේ “දණ්ඩ නමස්කාරයේ අපේ උරුමය” යන මාතෘකාව යටතේ 2013 අප්‍රේල් 19 දින පලවිණි. ලිපියට රිටිගල ජයසේනගේ ෆෙස්බුක් පිටුවේ වැටුනු අදහස් වලට ඔහු දැමූ ප්‍රතිචාර අනුව රිටිගල මෙම ලිපිය සංස්කරණය කර තිබෙන බව පෙනෙන්න තියනවා. මේ පළකරන්නේ එසේ සංස්කරණය කර වැඩිදියුණු කෙරූ අනුවාදයයි.

************************************************************************

සිංහල-බෞද්ධ පවුල් වල ඉතා තදින් මුල්බැසගෙන ඇති හා අපේ පාරම්පරික ගුනධර්මයක් ලෙස ජනමාධ්‍ය හා පාසැල් වලදී උත්කර්ෂයට නැංවෙන “වැඩිහිටියන්ට වැදීම” යන චාරිත්‍රය අරභයා ඇතිවූ වත්පොත් සංවාදයකදී මා මෙසේ පවසා සිටියා.

//කැමති ඔනෑම් කෙනෙක් තමන් කැමති ඔනෑම කෙනකුට වැන්දාට කමක් නැත. මෙය තරමක් පසුගාමි ගෝත්‍රික චාරිත්‍රයක් (නූතන ලෝකය විසින් අතහැර දැමූ) නිසා ප්‍රසිද්ධියේ නොකරනවානම් වඩා හොඳය. ඒ වගේම මා කාගෙන්වත් වැඳුම් බලාපොරොත්තු නොවෙනවා පමනක් නොව කාටවත් වඳින්නේද නැත. මගේ දරුවන්ද අවුරුදු 18 පසුවී ඔවුන්ම තීරණය කොට කාට හෝ වැන්දොත් මිස මාගෙ බාරයෙ සිටින තාක් කල් කිසිවකුට වැඳීමට මම ඉඩදෙන්නේද නැත. කිසිවෙකු මාගෙ දරුවන්ගෙන් බලෙන් වැඳුම් ලබා ගැනීම්ට උත්සාහ කලහොත් හෝ කිසිවකුට වැඳීමට බලපෑම් කලහොත්, ලමා අපචාරය යටතේ ඔවුන්ට විරුද්ධව නීතිමය පියවර ගනිමි.//

ඒ වත්පොතේ මනඃකල්පිත චරිතයක් වන “රිටිගල ජයසේන” ක්‍රියා කරන ආකාරයි. මාගෙ සැබැ ජීවිතයේ ඇත්ත කතාව මෙතරම් සරල නැහැ.

“වැඩිහිටියන්ට වැඳීම” කියල අපි අද තරමක් නූතන ලෝකයට තරමක් හෝ පෑහෙන විදිහට වෙනස් කරගෙන තියෙන , සිංහල බෞද්ධ චාරිත්‍රයක් විධිහට ඉහලින්ම තියාගෙන ඉන්න, ඒ වගේම අපේ දරුවන්ට බලෙන්ම වාගෙ පුරුදු කරන මේ සිරිතේ මූලයන් හා ඒ සිරිත මීට අවුරුදු සිය ගානකට කලින් ක්‍රියාත්මක වුන විදිහ විමසා බැලුවොත් මේ සිරිතේ සැබෑ අරුත තේරුම් ගන්න පුලුවන්.

පලමු කාරනය තමයි “වැදීම” කියන සිරිත කොහොමවත් “සිංහල-බෞද්ධ” සංස්කෘතියට පමනක් සීමා වෙන්නෙ නෑ. බොහෝ නූතන සංස්කෘතීන් විසින් වර්තමානයේ අතැහැර දමා තිබුනත්. ලෝකයේ බොහෝ සංස්කෘතීන් තුල කිසියම් ආකාරයක “වැදීමේ” සිරිතක් අතීතයේ තිබිල තියෙනවා. වර්තමාන “සිංහල-බෞද්ධ” සංස්කෘතිය මේ සිරිත තවමත් පවත්වාගෙන යන සංස්කෘතීන් සුලු ගනනෙන් එකක්.

පොඩි වෙනසකට තියෙන්න අද අපි මේ සිරිතේ අතීත අරුත පොඩ්ඩක් වෙනස් කරගෙන “වැඩිහිටියන්ට වැඳීම” හා “පූජ්‍ය පක්ෂයට” වැඳීම යන ආකාරයකට නිර්වචනය කරගන්න උත්සාහ කරනවා. නමුත් මෙහි සැබෑ ගෝත්‍රික අරුත නම් “බලය ඇති ගෝත්‍රිකයාට යටහත් පහත් බව ප්‍රදර්ශනය කිරීම”යි.

දැනටත් අපි මේ සිරිත වැඩිහිටියන්ට වැඳීම යනුවෙන් ප්‍රකාශ කලාට “වැඩිහිටි බව” පමනක් වැඳුම් ලැබීමට ප්‍රමාණවත් කරුනක් නොවේ. “බලය ඇති” හා තමන්ට “කුලයෙන්” උසස් වීම දැනට උනත් අවශ්‍ය කරුනක්. “කුලය” යනුවෙන් මෙතැන අදහස් කලේ සමාජ තත්වයයි. එහිදී වයස නොව හුදෙක්ම “බලය” වැඳුම් ලැබීමෙ සාධකය උනා. ගෝත්‍රික නායකය හෙවත් රජු පූජ්‍ය පක්ෂයෙන් හැර අනෙක් හැමෝගෙන්ම වැඳුම් ලැබුවා. ඇතැම් විට රජුගේ වැඩිමහල් ඥාතීන් පව රජුට වැන්දා. එමෙනම ඇමතියන්, නින්දගම් හිමියන් ඔවුන්ගේ නින්දගම් වාසි කුල හීනයන්ගෙන් අනිවාර්යයෙන්ම වැඳුම් ලැබුවා. සැමියා බිරිඳගෙන් වැඳුම්  ලැබුවා. අදටත් ලංකාවේ ඇතැම් පලාත් ව්ල ඇතැම් විවාහෝත්සව වලදී මනමාලිය ලවා මනමාලයාට වැන්ඳවීම ක්‍රියාත්මක වෙනවා.

අපි මේ සිරිත් ක්‍රමයෙන් අතහැර ගනිමින් ඉන්නවා. නමුත් මේ අත් හැරීම එක්වරම කිරීමට සමාජය ඉඩ නොදෙන නිසා අපි දැන් “දෙමාපියන්ට පමනක් වඳිමු”, “ගුරුවරුන්ට පමනක් වඳිමු” වගේ නිර්වචන වලට අමාරුවෙන් එලඹෙන්න උත්සාහ කරමින් ඉන්නවා. මොනතරම් මූලධර්මවාදී සිංහල බෞද්ධයෙක් උනත් බිරිඳ සැමියාට ප්‍රසිද්ධියේ දනගසා වැඳිය යුතුය වැනි මතයක අද සිටී යයි හිතන්නට අමාරුයි. නමුත් කෙතරම් නූතනත්වයට අනුගතවූ සිංහල බෞද්ධයෙක් උනත් “දරුවන් දෙමාපියට හා ගුරුවරුන්ට ප්‍රසිද්ධ සභාවක දනගසා වැඳිය යුතුයි” යන මතය සමග ලොකු අවුලක් නෑ. මෙහිදි තේරුන් ගතයුතු කරුන නම් නූතනත්වය විසින් අතහරින්නට යෝජනාකරන ගෝත්‍රික සිරිතක් එක්වරම අත් හැරගත නොහැකි වීමේ සංකුලතාවයකින් අපි පෙලෙන බවයි.

හැබැයි හැම අවස්ථාවකම බලය ඇති කෙනෙක් බලය නැති කෙනෙක්ගෙන් වැඳුම් ලබනවා කියන්න බෑ. බලය ඇති තරුණ කෙනෙක් තමන්ගෙ වසයක අබල දුබල විශ්‍රාමික ගුරුවරුන්ට හෝ වයසක දුප්පත් වැඩිහිටි නෑයෙක්ට වැඳීමේදී ක්‍රියාත්මක වෙන්නෙ බලය පිලිබඳ සමීකරණයක් නෙමෙයි. එතැනදී ගෞරවය දැක්වීම තමයි සංකේතවත් වෙන්නෙ. නමුත් මේ අවස්ථාවල උනත් බොහෝවිට සිය හදපිරි ගෞරවය පිරිනමනවා වෙනුවට බොහෝ අය මේක කරන්න ප්‍රදර්ශනාත්මකව (සෙස්සන්ට පෙනෙන්න). හතරගාතෙ දමා වඳින කෙනෙක් කියන්නෙ “නිරහංකාර යහපත් කෙනෙක්” කියන මතය ලොකුවට සමාජගත වෙලා තියෙන නිසා ගොඩ දෙනෙක් මේ ක්‍රමයට ඉතා පහසුවෙන් ලකුනු රැස් කරනවා. නමුත් ඔවුන් බොහෝ දෙනෙක්ගෙ හදවතේ ඒ ගෞරවය ඇත්තටම නෑ.

මේ වැඳීම කියන එක අපේ සංස්කෘතියේ ලොකු සංකේතයක් ලෙස හිතන අය මේක තුලින් යම් බලහත්කාර කමක් කරනවා. කුඩාවුන්ට මේක හුරු කරන්නෙ බලෙන්. හතරගාතය දමා පොලවේ වැටී වැඳීම කියන්නෙ ටිකක් අපහසු හා අස්වාභාවික ඉරියව්වක්. අනික එහෙම බිම වැටී වඳින්න තරම් හැම තැනම බිම පිරිසුදුත් නෑ. මේක මට නම් බොහොම අපහසු ඉරියව්වක්. මීට වඩා ප්‍රායෝගික ආචාර ක්‍රමයක් තියෙනවා නම් මම කැමතියි. ජපනාගෙ කොන්ද නමා ආචාර කිරීම තරමක් අපහසු උනාට මෙච්චර අස්වාභාවික නෑ. නමුත් මේක වඩා ප්‍රායෝගික විදිහකට වෙනස් කරගන්න බැරි මේක අපේ අත් හරින්න බැරි උරුමයක් කියල හිතන මූලධර්මවාදීන් නිසා.

මාගේ දරුවන්ට මම පෞද්ගලිකව දන්ඩ නමස්කාර සිරිත හුරු නොකලත්, පාසැලෙන් හුරු කිරීම හා නෑදෑ හිත-මිතුරන්ගේ සම වයස් කාන්ඩ වල දරුවන්ගේ ඇසුර නිසා ඔවුන්ද ඇතැම් අවස්ථාවල මේ සිරිත නොකලොත් අපහසුතා වලට පත්වීම් වලට ලක්වෙනවා. මාගේ අදහස් තේරුම් ගත හැකි යයි සිතන මිතුරන්ට මේ ගැන පවසා ඇති නිසා, ඔවුන්ගේ පවුල් තුල මේ සිරිත තදින්ම තිබුනත් මා සිරිත නොකරන බව දන්නා බැවින් ඒ අවස්ථා වලින් මා සහ මගේ දරුවන් “මුදා හැරීමට” තරම් ඔවුන් කාරුනිකයි. නමුත් “සිංහල බෞද්ධ” අධිපතිවාදී මත දරන හා “වැඩිහිටියන් නැමඳීම” යනු අපේ සංස්කෘතියේ ලොකුම සංකේතය යැයි මූලධර්මවාදීව කල්පනාකරන ඇතැම් නෑදෑයන් හා මිතුරන් නිසා මම ඇතැම් අවස්ථාවල අපහසුතා වලට ලක්වෙනවා. ඔවුන්ගේ හොඳ හිත පලුදු කරගැනීමට ඇති අකමැත්ත නිසා ඇතැම් විට මුවින් නොබැන මගේ දරුවන් මේ දන්ඩ නමස්කාර සිරිත කරනු බලා හිඳීමට මට සිදු වෙලා තිබෙනවා.

කෙසේ වෙතත් මෙවැනි මගේ ඇතැම් මූලධර්මවාදී මිතුරන් නිසා මේ “වැඩිහිටියන්ට නැමදීම” යනුවෙන් පවසා අපව රවටාගන්න “බලය ඇති තැනට වැඳීමෙ” සිරිතේ සැබෑ ස්වභාව්ය එලියට එන අවස්ථා ඇති වෙලා තිබෙනවා. මේ එවැනි අවස්ථාවක්:

දිනෙක් මම, මගේ බිරිඳ, දරු දෙදෙනා, මගේ රියැදුරු ලෙස ඇතැම් විටෙක සේවය කරන වයස හැත්තෑවක් පමන අසල්වාසියෙක්, මාගෙ ගෙදර වැඩපල වලට උදව් දෙන අවුරුදු පනහක පමන වයස ගැහැණු කෙනෙක්, මාගෙ බිරිඳගෙ මාමා කෙනෙක් යන අය වෙනත් ගමනක් යන අතර කෙටි උවමනාවක් සඳහා මාගේ “මූලධර්මවාදී” මිතුරෙකු ගේ නිවසට ගොඩ වැදුනා. වැඩිහිටියන්ට නැමඳීම යනුවෙන් සිරිතක් පුරුදු නොකරද, සියලු පුද්ගලයන්ට තරාතිරම නොබලා, ගුන යහපත් කම පමනක් බලා, අවශ්‍ය ගෞරවය ලබාදීම හා සමානත්මතාවය යන සිරිත් මාගෙ දරුවන්ට හුරුකර ඇති බැවින් මාගේ රියැදුරු හා ගෙදර අත් උදව් දෙන කාන්තාව යන දෙදෙනාට ඔවුන් අමතන්න්නේ “චන්ද්‍රපාල සීයා” හා “සමන්තා ඇන්ටි” (ඇත්ත නම තරමක් වෙනස් කලෙමි) වශයෙනි. එමෙන්ම ඔවුන් මේ දෙදෙනා සම්බන්ධ ක්‍රියා කරනුයේ ගෙදර අනෙකුත් වැඩිහිටියන් සම්බන්දයෙන් ක්‍රියාකරන ආකාරයටමැයි.

මෙවැනි හමුවීමකදි ගෙදරින් පිටත් වෙන අවස්ථාවේදී මාගෙ මිතුරා සිය දරුවන් ලවා අමුත්තන්ගේ පාර්ශවයේ වැඩිහිටියන්ට වැන්දවීම සිදු කරනවා. මේ අවස්ථාවෙ අපි සියලු දෙනාම එකට අසුන්ගෙන සිටිය අතර, ඇතිවූ කෙටි කතා බහේදී ආ පුද්ගලයන් කවුරුද යන වග මගේ මිතුරා දැන කියාගත්තා. වැඳීමෙ “නාඩගම” පටන් ගත් මොහොතේ මා සහ මගේ බිරිඳගෙන් පටන් ගත් ඔහුගේ දරුවන් ඊලඟට “චන්ද්‍රපාල සීයා” ලඟට යොමු උනා. මෙහිදී මැදිහත්වූ මගේ මිතුරා “නෑ නෑ එයාට වඳින්න ඔනේ නෑ, මෙයාට (කාන්තාව) වඳින්න ඔනේත් නෑ. මේ මාමාට (මගේ බිරිඳගෙ මාමා) වඳින්න කො” යනුවෙන් වැඳිය යුතු ස්ථාන හා නොවැඳිය යුතු ස්ථාන පැහැදිලි කර දුන්නා.

ආපසු ගෙදර යන අතර වාහනයේදි මාගෙ එවකට හය හැවිරිදි දියනිය මෙසේ ඇසුවා. “ඇයි තාත්ති ඒ ගොල්ල චන්ද්‍රපාල සීයටයි, සමන්තා ඇන්ටිටයි වැන්දේ නැත්තේ”. චන්ද්‍රපාල හා සමන්තා ඉදිරියේදී මෙයට නිසි පිලිතුරක් දීමට මම අපොහොසත් උනා. කෙසේ උනත් මාගෙ මිතුරා ඔහුගේ දරුවන්ට උගන්වන්නේ වැඩිහිටියන්ට ගරු කිරීම හෝ සානුකම්පිත, සමානාත්මවාදී වීම නොවන බව පැහැදිලියි. සමහරවිට “සමානාත්මතාවය” යනු “සිංහල බෞද්ධ” සංකල්පයක් නොවේ වන්නට පුලුවන්. 

************************************************************************

දන් ඉලක්ක හා පිං ඉලක්ක බවට පත්වෙන අසරණ දරුවන්

සංස්කාරක සටහන: – මෙම කෙටි සටහන රිටිගල ජයසේන විසින් 2012 වසරේ අප්‍රේල් 10 වන දින සිය ෆේස්බුක් ගිණුම හරහා පළ කරන ලද්දකි. පසුව මෙම ලිපියේ සංස්කරණයක් 2013 වසරේ එවකට සක්‍රීය තිබුණු srilankanatheists.wordpress.com බ්ලොග් අඩවියේද පළවිණි.

************************************************************************

අරමුණ කුමක් උනත්, මානසිකත්වය කුමක් වුවත් “දන් දීම” කියන ක්‍රියාව සිදුකිරීම හොඳයි. හැබැයි වඩා හොඳ දේ තමයි “අන්‍යොන්‍ය උපකාරය” කියන සංකල්පය. ඔය “පිනට දීම” කියන මානසිකත්වයේ ඉන්න උදවිය එහෙම කරන්නෙ ලබන්නාගේ හා සමස්ත සමාජයේ අභිවෘද්දිය අරමුණු කරගෙන නොවේ; තමන්ට පින් හෙවත් “පරලොවට ලකුනු” රැස් කිරීම කියන ආත්මාර්ථකාමී අරමුනක් වෙනුවෙන්. මේ වැරදි අරමුන නිසා එතරම් ඵලදායි නොවන කාර්යයන් සඳහා තමයි කාලය/ශ්‍රමය/ධනය වැයකරන්නේ. මේ “පින් කැමති” කට්ටිය බොහොම කැමතියි සමාජයේ “පින් ටාගට්” තියෙන එකට. ඒ නිසා මේ අය හිගන්නන්ට, අනාථ ලමයින්ට හරි කැමතියි. මිනිස්සු හිඟන තත්වයට වැටීම හෝ අනාථ දරුවන් ඇතිවීමට හේතු සාධක වන කරුනු නැතිකිරීමට සිය කාලය/ශ්‍රමය/ධනය වැය කිරීමට වඩා මේ අය කැමතියි ඒ තත්වෙට පත්වෙලා ඉන්න උදවියට “අනේ අපොයි පවු නේද?” කියල “පින් තකා” දන් දෙන්න.

මගේ පවුලේ උදවිය නිතර ආධාර කරන ලමා නිවාසයක් තියෙනව බෞද්ධ සංගමකින් පවත්වාගෙන යන. ඉස්සර මෙකේ හරිම හිරිකිත වැඩක් උනා. (දැන් නම් ඒ වැඩෙ නවත්වල තියෙන්නේ) මේ ලමා නිවාසෙ ආහාර වේල් වෙන් කරගෙන ලබාදෙන්න පුලුවන්. මේ ආහාර වේල දැන් උනත් හඳුන්වන්නේ “දානෙ” කියන නමින්. අඩුගානෙ ඉස්සරහට වත් මිනිස්සු “උදේ කෑම”, “දවල් කෑම” මිසක් “දානෙ” කියල මේක හඳුන්වන එක නවත්වයි කියල හිතනවා. කිසියම් හේතුවක් නිසා අසරන වෙච්ච ලමා පිරිසක් අපේ “පින් ටාගට්” බවට පත්කරගෙන “පින් ෆැන්ටසි” ඉටු කරගන්න පාවිච්චි කරන එක වැරදියි.

මේ කෑම වේල් අරගෙන එන උදවිය කරන තව නරක වැඩක් තමයි ලමයි මේවා කනකොට අර සත්තුන්ට කන්න දැම්ම වගේ පවුල් පිටින් වටවෙලා ලමයි කන හැටි බලාගෙන ඉඳිම. මෙකේ ඇති අමිහිරි ගතිය පොඩ්ඩක් අඩු කරන්න මගේ පවුලේ අයගේ උපක්‍රමය තමයි ගෙනාපු කෑම තමනුත් බෙදාගෙන ලමයි එක්ක ඉඳගෙන තමනුත් කෑම. ඒ උනාට බොහෝ දෙනා පුරුදුවෙලා ඉන්නෙ ඔහේ කන දිහා බලා ඉන්න එක.

අර දැන් නවත්වලා තියෙන නමුත් ඉස්සර මේකෙ උන කැත වැඩෙ තමයි, මේ “දානය ලබාදීම” කරන උදවියට “පින් පැමිනවීමක්” මේ ලමුන් ලවා කරවීම. අර යාචකයන් පාවිච්චි කරන ස්වරයකින් යාදින්නක් සමග ගාථා කීපයක් කියවල. “අනේ මේ පව්කාර අසරණ අපිට දන් ලබාදීම ගැන පිං ලැබෙන්න ඔනේ” වගේ තේරුමක් දෙන යාදින්නක් තමයි කියවන්නෙ. සමාජයක් වශයෙන් අපි කලයුතු දේ නම් අපේම වරදවල් නිසා අසරන භාවයට පත්, දෙමාපිය ආදරය/රැකවරන නොලබන මේ දරුවන්ට පුලුවන් තරම සම වයසේ අනික් ලමයිට ලැබෙන ජීවිතයක්/ලමා කාලයක් ලබාදීම හා ගෞරවයක් ඇතිව සැලකීම මිසක් ඔවුන් අපේ “පින් ඉලක්ක” බවට පත්කිරීම නොවේ. කොහොම උනත් මේ ලමා නිවාසයෙ නව පරිපාලනය මේ කැත සිරිත ඉවත් කරල තියෙන්නේ. ආහාර වේල් ලබාදෙන පිරිසට සරල ස්තූතියක් පමනක් කරල පාසැලට පිටත් වෙන එක තමයි දැන් ඒ දරුවන් කරන්නෙ. මේක හොඳ ප්‍රවනතාවයක්.

ලංකාවෙ මිනිස්සු ආගමික සංස්කෘතිය විසින් පුහුනු කරපු එක්තරා ක්‍රමයකට තමයි මේ දේවල් කරන්නෙ. ඒ නිසා තමයි ආධාර ලබන පාර්ශවය තමන්ගෙ අසරණ බව ප්‍රදර්ශනය කිරීම හා ‘පින් ලැබෙන වැඩක්’ කියල ආධාර දෙන පාර්ශවයට ඒත්තු ගැන්වෙන විදිහට මේව සකස් වෙලා තියෙන්නෙ. සමහරු කියන්න පුලුවන් මේ ආගමික රටාව නිසා තමයි මේ තරමටවත් මේ වගේ තැන් වලට ආධාර ලැබෙන්නෙ, ඕක නැත්තම් මොකෙක්වක් ඔය තැන් දිහා ඇහැක් ඇරල බලන්නෙ නෑ කියල. ඒ කතාව ඇත්තක් තියෙනවා; නමුත් මිනිස්සු පුරුදු වෙලා ඉන්න සමහර හිරිකිත දේවල් වෙනස් කරල, මේවාට මානුෂික මුහුනුවරක් දෙන්න ඒ ඒ ආගමික දේවල් මෙහෙයවන පාර්ශව වලට හා ආගමික පූජක/පූජ්‍ය පක්ෂයට පුලුවන්.

සෙකියුලැරිසම් (secularism) හෙවත් ඓහිකත්වය යනු කුමක්ද?

සංස්කාරක සටහන: – මෙම ලිපිය රිටිගල ජයසේන විසින් “සෙකියුලර් ශ්‍රී ලංකා” ව්‍යාපාරය උදෙසා ලියන ලද්දකි. ලිපියේ දිනය පිළිබද නිශ්චිත අදහසක් මා තුල නැති නමුත් 2010 දශකයේ මුල්භාගයේ ලියන ලද්දක් බව දල වශයෙන් කිව හැකිය.

**************************************************

නොයෙකුත් මතවාදයන්/දර්ශනවාදයන් හැඳින්වෙන දහසකුත් එකක් “වාදී” ලේබල් අතර ඓහිකවාදය හෙවත් සෙකියුලැරිසම් තවත් එක් ලේබලයකි. ලාංකීය සමාජය තුල කතාබහට ලක්වන මේ දහසකුත් එකක් “වාදයන්” අතරට, දැනට එතරම් කතා බහ නොවෙන මේ අලුත් වාදයක් හඳුන්වාදීමට අප වෙහෙසෙන්නේ ඇයි. සෙකියුලර් යන ලේබලය ලාංකීය කතිකාව තුල අලුත් දෙයක් විය හැකි නමුත් ජාත්‍යන්තර කතිකාව තුල එය ඉතා පැරනි මතවාදයකි.

මතවාදී ලේබල් ගැන යමක් කියන්නේ නම්. මෙම ලේබල් වැදගත් දේ නොවේ. නමුත් කිසියම් අදහස් සමූහකට පිලිගත් නමක් දීමෙන් ඒ පිලිබඳ කතිකාව පහසු වේ. ඓහිකත්වය යනු මතවාදයක් පමනක් නොව ක්‍රියාකලාපයකි. එයින් කිසියම් දිශානතියක් පෙන්නුම් කරයි. මේ දිශාව ඔස්සෙ ගමන් කිරීම ගැන සාකච්ඡා කිරීමට, එමෙන්ම ඒ දිශානතිය ඇති පුද්ගලයන් හා අදහස් අතින් එක්වීමට මේ “සෙකියුලර්” හෙවත් “ඓහික” යන ලේබලය උපයෝගි කරගත හැකියි. ඇත්තෙන්ම සෙකියුලර් යන වදන ජාත්‍යන්තර කතිකාව තුල හොඳින් නිර්වචනය වී ඇති බැවින්කිසියම් කතාබහකදී මුල සිටම අපගේ ස්ථාවරය කුමක්දැයි පැහැදිලි කිරීම වෙනුවට මෙම ලේබලය භාවිතාකල හැකියි. ඇත්ත වශයන්ම කියතොත් ඔනෑම ලේබයක අවශ්‍යතාවය නම් එය මැයි. එනම් මුල සිට පැහැදිලි කිරීම වෙනුවට තනි වචනයක් යොදාගැනීමයි

ඓහිකත්වය (secularism) යනු යහ-පාලනයක් (good governance) ඇතිවීමට නම් රාජ්‍ය තන්ත්‍රය හා සංස්ථාපිත ආගම් (institutionalized religion) එකෙනෙකා ගෙන් ස්වාධීන වියයුතු යැයි පිලිගැනෙන දේශපානික මතවාදයයි. එසේ නමුත් එවැනි සරල නිර්වචනයකින් මේ කතාව අවසන් කල නොහැක්කේ. බොහෝ අවස්ථාවලදී රාජ්‍යයේ ඓහිකත්වය හා පුද්ගලයෙකු ගේ පෞද්ගලික නිර්-ආගමීකත්වය යන දෙවැදෑරුම් කරුන එකක් දේ වැරදියට හඳුනාගන්න නිසාය. ඓහික මතය යනු රාජ්‍යය නිර්-ආගමික වීම මිස එහි පුරවැසියන් නිර්-ආගමික වීම නොවේ. ඓහික රාජ්‍යක් තුලදී පුරවැසියෙකු ආගමික හෝ නිර්-ආගමික වීම එම පුද්ගයාගේ පෞද්ගලික කරුණකි.

ලෞකිකත්වය/ඓහිකත්වය (සෙකියුලැරිසම්) යනු පහත සඳහන් එක් දෙයක් වත් නොවේ. පහත සඳහන් සංකල්ප සමහර අවස්ථා වලදී ලෞකිකතාව/ඓහිකත්වයය හෙවත් සෙකියුලැරිසම් (secularism) ලෙස වරදවා අරුත් දැක්වේ.

* අදේවවාදය (atheism), දෙවියන් නැතයි විශ්වාශ කිරීම – ආගමික පුද්ගලයන් “ඇතැයි” යනුවෙන් විශ්වාස කරන දේ “නැතයි” යනුවෙන් විශ්වාස කිරීම නිදහස් චින්තනයක් නොවේ. එනමුත්, ඒබ්‍රහමික ආගමින් මිදුනු නිදහස් චින්තනයට පාර වැටී ඇත්තේ මෙවැනි පියවරක් හරහා බැවින් මම ඔවුන්ට පෞද්ගලිකව කැමතියි. එහෙත් මෙය සෙකියුලැරිසම් සඳහා අවශ්‍යවන පියවරක් නොවේ.

* නිර්-ආගමිකත්වය (non-religious) – මෙය අදේවවාදය නොවේ. සාම්ප්‍රදායික අරුත් දැක්වීමට අනුව ‘ආගමික’ මානසිකත්වයක් නොමැතිවීමයි. මොවුන් ආගමික හර පද්ධතීන් වෙනුවට පෞද්ගලික ජීවිතයේදි ලෞකික හර පද්ධතීන් භාවිතා කරනවා. පෞද්ගලිකව ගත්තොත්, මේ ලිපිය ලියන මම පැවත්මෙන් හා මතවාදීමය ලෙස නිර්-ආගමිකයි.

* හේතුවාදය (rationalism) – මෙම දාර්ශනික මතවාදයකි. මෙහි ආදී නිර්වචනය හා භාවිතය කෙසේ වුවද අද මෙම වචනය ලංකාව තුල භාවිත වන්නේ පදනමක් රහිත, විද්‍යාත්මකව සහ හේතුවාදීව පැහැදිලි කල නොහැකි, හුදෙක් විශ්වාසය මත පදනම් වූ මතවාදයන් මිනිසාගේ එදිනෙදා ජීවිතයට බලපෑම් වන තීරන ගැනීමේදී යොදා නොගත යුතු බව සහ අන්ධ විශ්වාස සහ විජ්ජාකරුවන්ට රැවටෙන ජනතාව ඉන් මුදවාගැනීම යන අරමුනු සහිත ක්‍රියකාරීන් හැඳින්වීම සඳහාය.

* බහු ආගමිකත්වය (multi-faith) – බහු ආගමිකත්වය ඇතිවෙන්නේ පුද්ගලික වශයෙන් හෝ සමාජමය වශයෙන් වෙන්න පුලුවන්. මගේ අර්ථදක්වීමට අනුව මෙය එක් මතවාදයක පිහිටා ඉන්න බැරි දුර්වල මනස් ඇත්තන් අභ්‍යන්තර හෝ බාහිරව මත ගැටීම වලක්වා ගැනීමට කරන දෙයක්. එනමුත් ඒ මගේ පෞද්ගලික මතයයි. බහු ආගමික අදහස් ඇතෙතු බොහෝවිට එක් ආගමක පැවසෙන අන්තගාමි අදහස් ප්‍රතික්ශේප කරන නිසා, සැබැවින්ම බහු ආගමික අදහස් ඇති පුද්ගලයෙකු ගෙන සමාජයට යහපතක් මිස අයහපතක් වේ යයි මා සිතන්නේ නැහැ.

* බහු සංස්කෘතිය (multi-culturilsm) බහු සංස්කෘතිය යනු සංස්කෘතිකමය වශයෙන් වෙනස් පුද්ගලයන් එකිනෙකාගේ සංස්කෘතීන් ගරු කරමින් ජීවත්වීම කියන අර්ථයෙන් ගත්තොත් ඒක සෙකියුලැරිසම් සඳහා අවශ්‍ය දෙයක්. නමුත් සෙකියුලැරිසම් කියන්නෙ multi-culturalism නම් නොවේ.

ඉහතකී අදහස් ඇති පුද්ගලයන් බහුතරයක් සෙකියුලර් නැඹුරුවක් ඇති අය වේ. මේ නිසා තමයි ඉහත කී මතයන් සෙකියුලැරිසම් ලෙස වරදවා වටහා ගන්නේ. කෙසේ වුවත් ඉහතකී එක් මතයක්වත් සෙකියුලැරිසම් සඳහා අවශ්‍ය හෝ ප්‍රමානවත් සාධක නොවේ (not necessary or sufficient), එමෙන්ව ඒවා අන්‍යොන්‍ය වශයෙන් බහිෂ්කාරද නොවේ (not mutually exclusive). මෙවා එකිනෙකෙන් ස්වාධීනය(independent). (මෙසේ ගණිතමය අර්ථ දැක්වීමක් කිරීමට අදහස් කලේ වැරදි වටහාගැනීම අවම කිරීමටය.)

උදාහරණයක් ලෙස නිර්-ආගමික පුද්ගලයෙකු වූ මා වැන්නෙකු ගනිමු. මා නිර්-ආගමික වූ පමණින් ඓහික (secular) පුද්ගලයෙකු බවට පත්නොවේ. නිර්-ආගමිකත්වය ඓහික මතයක් දැරීමට බාධාවක්ද නොවේ. මා ආගමික අදහස් පෞද්ගලිකව දරන පුද්ගලයන්ට එම අදහස් දැරීමට ඇති අයිතිය පිලි නොගන්නේ නම්. ආගම රාජ්‍ය තන්ත්‍රය හරහා තහනම් කොට ආගමික ස්ථාන වසා දැමිය යුතු බව සිතන්නේ නම් මා ඓහික(සෙකියුලර්) පුද්ගලයෙක් නොවේ. කෙසේ වුවත් ආගමක් නොඇදහීමට මට ඇති අයිතිය මෙන්ම ආගම් ඇදහීමට අනුන්ට ඇති අයිතියද පිලි ගන්නේ නම් මා හට ඓහික පුද්ගලයෙක් වීමට බාධාවක් නැත.

එහෙනම් ඓහිකත්වය (secularism) යනු කුමක්ද? පෞද්ගලික මට්ටමෙන් ගත්තොත් ඓහිකත්වය හෙවත් සෙකියුලැරිසම් යනු තමන්ගේ ආගමික හා සංස්කෘතික මතවාද පෞද්ගලිකව තබාගෙන, සමාජ ජීවිතයේදී කාටත් පොදුවේ එකඟවිය හැකි, ජීවන රටාවක් අනුගමනය කිරීමයි. රාජ්‍යත්වය ගත්තොත් සෙකියුලර් රාජ්‍යයක් යනු කිසිම ආගමික හෝ සංස්කෘතික මතයකට විශෙෂ සැලකීමක් නොකරන රාජ්‍යයකි.

දැන් මෙතැන ලොකු ප්‍රශ්නයක් මතුවෙනවා. “කාටත් පිලිගතහැකි” කියන එක නිර්වචනය කරන්නෙ කොහොමද? කාටත් පිලිගත හැකි කියන එක ඉතාම සාපේක්ෂ අරුත් දැක්වීමක්. මෙතැනදි තම්යි අන්තවාදින් සහ අන්තවාදී නොවන මත වෙල වෙනසත් පේන්න පටන් ගන්නේ. අන්තවාදීන් සමග “කාටත් පිලිගත හැකි” වගේ මාතෘකා කතා කරන්න වත් බැහැ. හැබැයි අන්තවාදය කියන්නෙත් ඉතාම සාපේක්ෂ දෙයක්. ඉතින් මේ “කාටත් පිලිගත හැකි” දේ කියන එක අපි එලැබෙන සම්මුතියක්. මේ සම්මුතියට එලැබෙන්න නම් ගොඩක් සාකච්ඡා කරන්න ඔනේ. අඩු ගනනේ එහෙම සාකච්ඡා තුලින් තමයි හරි ක්‍රමය මොකක්ද කියල හොයාගන්න පුලුවන් කියන මතවාදයේ ඉඳීම තමයි සෙකියුලැරිසම් වල ආරම්භක පියවර. හරි ක්‍රමය මොකක්ද කියල දෙවියක් වහන්සෙ එතුමාගේ නියෝජිතයන් මාර්ගයෙන් පොතක ලියල තියෙනව කියල හිතන් ඉන්න පුද්ගලයන් එක්ක සෙකියුලැරිසම් කරන්න බැහැ. ඒ වගේම හරි ක්‍රමය මොකක්ද කියල තමන්ගෙ ආගමික ශස්තෘ කියල තියෙනව, ඒ නිවැරදිම ක්‍රමය පරම්පරාවෙන් අපිට හම්බුවෙලා තියෙනව, කියල හිතන් ඉඳිම ගැන කියන්නත් වෙන්නෙ ඒ ටිකමයි.

වෙනස් වන ලෝකයේ වෙනස්වන රටා සමග “හරි ක්‍රමය” කියන එක වෙනස් වෙනවා. මිනිසුන්ගේ ප්‍රශ්න විසදන්න පුලුවන් මිනිසුන්ටයි. ඒ සඳහා විද්‍යාත්මක දැනුම සමග බද්ධවන චින්තනයක්, හා සාකච්ඡයවෙන් එලැබෙන සම්මුතියක් අවශ්‍යයි කියන පදනමේ ඉන්නවානම් ඔබ ඓහිකත්වය අගයන්නෙක් හෙවත්  ‘සෙකියුලරිස්ට්’ (secularist) කෙනෙක්. ඔබ ‘සෙකියුලරිස්ට්’ කෙනෙක් වීම ඔබේ එක්තරා දේශපාලනමය හා සමාජමය මතයක් පමනයි. එසේ වීම තුල පෞද්ගලිකව බෞද්ධයෙක්, ඉස්ලාම් භක්තිකයෙක්, කතෝලික හෝ ක්‍රිස්තියානි ආගමිකයෙක්, හින්දු භක්තිකයෙක්, පේගන් හෝ වෙනත් සාම්ප්‍රදායික විශ්වාස ඇති තැනැත්තෙක් හෝ පූර්න නිරාගමිකයෙක් වීමට බාධාවක් නැහැ. ඓහිකත්වය යනු රාජ්‍යයන් ක්‍රියාත්මක වීමෙ ආකෘතිය පිලිබඳ දේශපාලනමය මතයක් පමනයි.